عملیات اجرایی ساختمان باید منحصرا توسط مهندس مجری ساختمان که دارای صلاحیت اجرا ساختمان هستند انجام شود. مجری نماینده فنی کارفرما در اجرای ساختمان بوده و پاسخگوی تمامی مراحل اجرای کار به ناظر یا ناظران و دیگر مراجع کنترل کننده می باشد.کلیه عملیات اجرایی ساختمان باید توسط اشخاص حقیقی و دفاتر مهندسی به عنوان مجری طبق دستورالعمل های وزارت راه و شهرسازی و سازمان نظام مهندسی ساختمان انجام گیرد. مجری ساختمان مسئولیت کنترل صحت انجام کلیه عملیات اجرای ساختمان را برعهده دارد و در اجرای این عملیات باید مقررات ملی ساختمان، ضوابط و مقررات شهرسازی، و نقشه های مصوب مرجع صدور پروانه را رعایت نمایند. هم چنین مجری باید برنامه زمان بندی کارهای اجرایی را به اطلاع ناظر رسانده و کلیه عملیات های اجرایی خصوصا قسمت هایی از ساختمان که پوشیده خواهد شد را با هماهنگی ناظر اجرا کرده و شرایط نظارت برای ناظر یا ناظرین ساختمان را فراهم کند.

وظایف مهندس مجری ساختمان

همان طورکه اشاره شد اجرای سازه بر اساس آیین نامه مقررات  ملی و دستور العمل های شهرداری و پاسخگویی در تمامی مراحل اجرای کار بر عهده مجری ساختمان است. در ابتدای پروژه لازم است تا مجری ساختمان به بررسی دقیق نقشه ها بپردازد و در صورت رویت اشکال یا ایراد در آن نظرات پیشنهادی خود را برای اصلاح به طراح و محاسب به صورت کتبی اعلام نماید. هم چنین در حین اجرای پروژه چنان چه مهندس مجری تغییر در برنامه تفضیلی پروژه را ضروری تشخیص دهد، قبل از موعد انجام کار مراتب را با ذکر دلیل و به صورت کتبی به کارفرما اطلاع دهد. لازم به ذکر است که اعمال هرگونه تغییرات مستلزم کسب مجوز از ناظر ساختمان می باشد.

هم چنین مجری پروژه موظف است از مهندسان رشته های دیگر ساختمان، کاردان های فنی، معماران تجربی، کارگران و استاد کاران و هم چنین عوامل فنی ماهر در اجرای پروژه استفاده کند، هم چنین مصالح مورد استفاده توسط مجری ساختمان باید مصالح مطابق مشخصات فنی نقشه ها باشد.

همان طور که شروع کار مجری ساختمان با استفاده از نقشه هایی است که محاسب در اختیار او گذاشته است پایان کار مجری ساختمان نیز منجر به تهیه نقشه های جزئیات به همان صورتی که اجرا شده اعم از معماری، سازه، تاسیسات و … می شود. ای نقشه ها باید به تایید ناظر یا نظران رسیده و یک نسخه از آن هم به کارفرما ارائه شود.

یکی دیگر از مسائل بسیار مهم در اجرای ساختمان ها رعایت اصول ایمنی و حفاظت اولیه در کارگاه محل پروژه و ساختمان های اطراف آن و هم چنین رعایت مسایل زیست محیطی کارگاه می باشد.

نظارت بر مجری ساختمان

پیشتر در مورد الزام به پاسخگویی مجری ساختمان به ناظر یا ناظرین گفتیم. سازمان نظام مهندسی ساختمان و سایر مراجع کنترل ساختمان نیز می توانند عملکرد مجری ساختمان را بررسی نمایند و مکلفند در صورت اطلاع و مشاهده هرگونه تخلف مراتب را بررسی و اتخاذ تصمیم، حسب مورد به سازمان راه و شهرسازی استان و شورای انتظامی نظام مهندسی سازمان اعلام، تا در صورت لزوم نسبت به برخورد انضباطی با مجری تا حد ابطال پروانه اشتغال اقدام نمایند.

اقدامات لازم مجری قبل از شروع پروژه

مهندس مجری ساختمان موظف است قبل از شروع عملیات اجرایی پروژه مشخصات ساختمان در دست احداث را بر روی تابلویی در کنار معبر عمومی به طوریکه از فاصله مناسب برای عموم افراد قابل دیدن باشد، درج نماید. این تابلو تا زمان پایان کار باید باقی بماند. ابعاد و اندازه و مشخصات تابلو توسط سازمان نظام مهندسی مشخص می شود.

سایر اقدامات لازم

مجری ساختمان موظف است علاوه بر موراد گفته شده در بالا یک سری دیگری اقداماتی را انجام دهد که در ادامه به صورت مختصر به آن ها اشاره خواهیم کرد.

• مهندس مجری ساختمان (حقیقی یا حقوقی) موظف است تمامی ساختمان های احداثی خود را تحت پوشش بیمه کیفیت اجرای ساختمان از طریق شرکت های بیمه قرار دهد.
• دفتر مهندسی اجرای ساختمان باید دارای محل ثابت و مشخص باشد و مسئول دفتر موظف است در صورت تغییر محل دفتر مراتب را به سازمان نظام مهندسی اعلام نماید.
• و…

چنان چه مجری ساختمان در حدود ظرفیت اشتغال تعیید شده برای او، مسئولیت اجرای هم زمان بیش از یک پروژه را قبول کند، ملزم می باشد در هر پروژه حسب پیچیدگی و حجم کار و با نظر سازمان نظام مهندسی ساختمان یک نفر مهندس معماری یا عمران یا کاردان فنی رشته های ذکر شده را به صورت تمام وقت، به عنوان مسئول اجرای کارگاه در محل پروژه مستقر نماید.

هم چنین در آخر لازم به ذکر این نکته است که در صورتی که مهندس مجری ساختمان از حدود وظایف و مسئولیت های موجود در شیوه نامه ها، مقررات ملی ساختمان و… عدل نمیاد و یا مرتکب خلافی شود ناظر یا ناظران وظیفه ی انتقال خلاف به مجری را دارند و با تعیین فرصت مناسب رعایت موارد ذی ربط را از وی خواهند خواست. در صورت عدم تمکین مجری در فرصت مقرر، ناظر یا ناظران موارد خلاف را با ذکر دلیل به ناظر هماهنگ کننده اطلاع داده و نامبرده موارد را به سازمان نظام مهندسی ساختمان گزارش خواهد نمود. حل اختلاف نظر ناظران و مجری با توجه به نقش ها و مشخصات فنی با سازمان نظام مهنسی ساختمان بوده و نظر سازمان نظام مهندسی ملاک خواهد بود.

1) آیا مالک می‌تواند مجری ساختمانی خود باشد؟
بابت پاسخ دادن به این سؤال باید ابتدا مجریان ساختمان را بشناسیم. بر اساس مبحث دوم مقررات ملی مجری ساختمان می‌تواند؛ شخص حقیقی، شخص حقوقی و یا مجری انبوه‌ساز باشد و این موضوع باید توسط ارائه مدرک برای ناظر ساختمان محرز گردد در غیر این صورت تخلف ساختمانی واقع گردیده است.
در برخی استان‌ها حضور مجری ذیصلاح مندرج در پروانه، برای ساختمان‌هایی با متراژ و ارتفاعی مشخص که توسط کمیسیون‌های مختلف شهری و بر اساس توافقنامه‌هایی بین شهرداری‌ها و سازمان استان تعیین‌شده برای صدور پروانه ساختمانی لازم و ضروری است اما هنوز در بسیاری از استان‌ها، این قانون اجرا نمی‌شود و مالک یا سازنده‌ای که پروانه ساختمان به نام ایشان صادر گردیده است به‌صورت مستقیم وارد عمل شده و اجرای ساختمان را بر عهده می‌گیرند.
در شهرهایی که مطابق قانون، نام مجری ذیصلاح در پروانه ساختمانی درج می‌شود، عدم حضور مجری مندرج در پروانه در کارگاه به‌منزله تخلف محسوب شده و باید گزارش شود؛ اما در شهرهایی که هنوز الزامی برای استفاده از مجریان ذیصلاح مندرج در پروانه وجود ندارد و مالک به سلیقه خود ساختمان را اجرا می‌کند، مهندسین ناظر در هر مرحله از اجرای ساختمان می‌بایست به عدم حضور مجری در ساختمان اشاره نمایند. درصورتی‌که ناظر این مورد را گزارش نکند به‌منزله تائید اجرای ساختمان توسط مجری صاحب صلاحیت بوده و درنهایت اگر حادثه‌ای رخ دهد، می‌توان انتظار داشت به دلیل عدم حضور مجری درصدی از تقصیر را به ناظر داده و همچنین مالک نیز به خاطر عدم استفاده از افراد باصلاحیت اجرا، درصد بیشتری از سهم مجری را به خود اختصاص خواهد داد.
پس توصیه می‌شود این موضوع را به مالک منتقل نمایید تا از تبعات عدم استفاده از مجری ذیصلاح باخبر باشد.

2) درصورتی‌که پروژه‌ای که تحت نظارت ما اجرا می‌شود، مجری نداشته و مالک درخواست برگه شروع بکار را دارد، وظیفه من به‌عنوان مهندس ناظر چیست؟

در این صورت بهتر است قصاص قبل از جنایت نکرده و مجوز شروع بکار را صادر و بلافاصله بعد از شروع کار توسط فرد بدون صلاحیت، این مورد را گزارش کرده و در صورت نیاز به دلایل ایمنی، دستور توقف عملیات ساختمانی را صادر نمایید. " مجری صاحب صلاحیت در کارگاه حضور ندارد"

3) اگر ناظر در گزارش‌های خود، به عدم حضور مجری در ساختمان اشاره نکند چه تبعاتی می‌تواند داشته باشد؟
در قسمت قبلی هم به این موضوع اشاره گردید که در صورت گزارش نکردن ناظر در خصوص عدم حضور مجری صاحب صلاحیت، یعنی تائید کرده که اجرا توسط مجری انجام‌شده و در صورت بروز حادثه، وقتی در محاکم قضایی از مجری مدارک احراز صلاحیت درخواست می‌شود و ایشان پاسخی برای گفتن ندارد، درصد بیشتری از تقصیر به ناظر اختصاص خواهد یافت. چراکه مطابق قانون مجازات اسلامی، ناظر به وظایف خود که گزارش دادن بوده عمل‌نکرده، هرچند ناظر مطمئن باشد در صورت گزارش دادن هم هیچ اقدام خاصی از طرف مرجع صدور پروانه صورت نمی‌گیرد.

4) وظایف مهندس مجری در پروژه‌های ساختمانی چیست؟
مجری ساختمانی یکسری وظایف اختصاصی و یکسری وظایف عمومی دارد، که وظایف عمومی مربوط به تمام مجریان می‌باشد که در تمام پروژه‌ها یکسان است (شرایط عمومی پیمان) و وظایف خصوصی بر
اساس قرارداد منعقده بین مجری و مالک مشخص می‌شود (شرایط خصوصی پیمان).
الف) وظایف عمومی (شرایط عمومی):
• پایش نقشه‌ها اعم از انطباق نقشه‌ها و مشخصات مندرج در پروانه.
• برنامه‌ریزی اجرایی مراحل مختلف اجرا و ابلاغ آن به ناظر و مالک.
• رعایت اصول ایمنی در کارگاه توسط اشخاص دخیل در اجرا و نیز ایمنی کلی کارگاه.
• هماهنگی با ناظران و صاحب‌کار و اجرا بر اساس قوانین و مشخصات فنی در هر مرحله از کار.
• استفاده از مهندسان، تکنسین‌ها و معماران تجربی و پیمانکارانی که صلاحیت کافی را داشته باشند.
• تهیه و امضای سه سری نقشه کامل چون ساخت یا ازبیلت در پایان کار و دریافت تأییدیه ناظران مربوطه.
• رعایت شرایط خصوصی قرارداد و مشخصات مندرج در پروانه و نقشه‌های مصوب
• رعایت کلیه قوانین حاکم در ساخت و ساز شهری اعم از مقررات ملی، ضوابط شهرسازی و بخشنامه‌های قانونی صادره از مراجع ذی‌ربط.
• اجرای موضوع قرارداد منطبق با اصول مهندسی و کیفیت مناسب و استفاده از مصالح مرغوب در حد استانداردهای اعلام‌شده.
• انجام بیمه کیفیت برای اجزاء مختلف ساختمان بر اساس بند 7-1-15-3 یا ارائه تضمین قانونی مانند ضمانت‌نامه‌های بانکی به نفع صاحب‌کار یا صاحبان کار
ب) وظایف خصوصی (شرایط خصوصی):
قراردادهای اجرای ساختمان عبارت‌اند از: قرارداد مدیریت پیمان، قرارداد اجرا با مصالح، قرارداد اجرا بدون مصالح
که در هرکدام از این قراردادها شرایطی را به‌صورت اختصاصی و با توافق بین طرفین وضع می‌کنند و دو طرف موظف به رعایت مفاد قرارداد می‌باشند و این شرایط به نسبت نوع اسکلت، شرایط مکانی پروژه و... می‌تواند متغایر باشد.
نکته: مهندسین ناظر می‌توانند از مالک بخواهند تا یک نسخه از قرارداد بین مالک و مجری را به ایشان تحویل دهد.

5) اغلب سازندگان انتظار دارند مجری ساختمان بعد از انعقاد قرارداد، هیچ دخالتی درروند اجرا نداشته باشد (مجری سوری) در این شرایط مجری چه اقدامی می‌تواند داشته باشد؟
متأسفانه این موضوع در بسیاری از پروژه‌های ساختمانی دیده می‌شود و متأسفانه مالک انتظار دارد که مجری پس از دریافت حق‌الزحمه خود، به‌هیچ‌عنوان به پروژه سرکشی نکند؛ اما مهندسان مجری اگر بدانند چه عاقبتی در صورت بروز حادثه در انتظار آنان است، حتی یک ساعت کارگاه را ترک نمی‌کردند.
در صد تقصیر مجری در پروژه‌های ساختمانی، بیشترین درصد می‌باشد.
پس توصیه می‌شود: در صورت عدم تمکین مالک از مجری و اجرای ساختمان به‌صورت خلاف دار، ایشان می‌توانند در ابتدا فشارهایی را توسط ناظر به مالک وارد نمایند؛ اما بازهم اگر این روش پاسخگو نبود مجری می‌تواند با نوشتن استعفانامه و تحویل به مرجع صدور پروانه، سازمان استان، مالک یا صاحب‌کار از این پروژه جداشده و تمام مسئولیت‌ها را بر عهده مالک و مجری جدید می‌گذارد.

6) من مجری ساختمانی هستم که قرارداد مدیریت پیمان با مالک منعقد کرده‌ام ولی مالک بدون مشورت با من اقدام به جذب پیمانکار و انعقاد قرارداد با ایشان می‌نماید. با توجه به شرح وظایف سنگینی که مجری دارد، آیا می‌توانم گزارش تخلف رد کنم؟
خیر. ازآنجاکه مهندس مجری خود یکی از بهره‌برداران ساختمان بوده و رابطه مالی با صاحب‌کار یا مالک دارند، نمی‌توانند از کار خود ایراد بگیرند.

شرکت مهندسی معماری آب و خاک سازان با تجربه چندین ساله در زمینه مجری ساختمان آماده ارائه خدمات به شهر شیراز میباشد.جهت کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره رایگان در زمینه مجری ساختمان با شماره تلفن زیر تماس حاصل فرمایید.

شماره تماس : 09177110025
با تشکر
مدیریت آب و خاک سازان.