چه بر سر ساختمان پلاسکو آمد؟ تخریب پیش رونده عامل اصلی فرو ریختن ساختمان پلاسکو

چه بر سر ساختمان پلاسکو آمد؟ تخریب پیش رونده عامل اصلی فرو ریختن ساختمان پلاسکو

تخریب پیش رونده یکی از حالت های فروپاشی پر اهمیت در ساختمان های بلندی است که در معرض آتش سوزی، انفجار از داخل، انفجار خارجی، ضربه، زلزله و حرکات پی ساختمان قرار می گیرند و از انواع تخریب های ساختمانی به حساب می آید. فروپاشی برج های مرکز تجارت جهانی نیویورک آمریکا مشهور ترین نمونه موجود در این زمینه است.

متاسفانه اولین تخریب پیش رونده در پایتخت کشورمان تهران در 30 دی 1395درساختمان بلند مرتبه پلاسکو اتفاق افتاد. این ساختمان، پس از اینکه طبقه هشتم آن گرفتار حریق شد، دچار تخریب پیش رونده و فروپاشی گشت.

تخریب پیش رونده چیست ؟

هنگامی که از کار افتادگی عناصر سازه ای یک ساختمان به فروپاشی تمام یا قسمتی بزرگ از ساختمان می انجامد، تخریب پیش رونده اتفاق می افتد. ساختمان هنگامی تحت تخریب پیش رونده قرار می گیرد که گسیختگی عناصر اصلی سازه ای باعث گسیختگی سایر عناصر سازه ای متصل، و نتیجتا به فروپاشی های سازه ای بیشتر بیانجامد. از آنجاییکه به دلیل علت نسبتا کوچک، حجم خرابی وارد شده به ساختمان بسیار بالا است، این تخریب را تخریب نامتناسب نیز می نامند.

نمونه های موردی اخیر در خصوص تخریب پیش رونده، مرکز تجارت جهانی، ساختمان فدرال آلفرد موراح در اوکلاهوما پس از بمباران، و فروریختن قسمتی از  یک بلوک برج واقع در نیوهام لندن در 1968 هستند.

تخریب پیش رونده در اثر حریق

آتش سوزی موجب کاهش خصوصیات مصالح به خصوص فولاد می شود، مهم ترین تاثیر رفتار سازه ای که می بایستی در ارزیابی سازه ای در هنگام آتش سوزی در نظر گرفته شود، تنزل سختی و مقاومت مواد سازه ای در دماهای بالا و پتانسیل گسیختگی های موضعی سازه وتبدیل شدن آن به خرابی های کلی است. در دماهای بالا انبساط های طولی در زمانیکه قیود نگهدارنده به نسبت کوچک باشند، تاثیر گذار است، در حالیکه نیروی محوری فشاری در زمان هایی که قیود نسبتاً بالایی وجود داشته باشند تاثیر بیشتری دارد. اثرات سه بعدی بودن سازه دیگر عاملی است که می تواند در رفتار سازه ای در هنگام آتش سوزی در مقایسه با سایر بارگذاری های تصادفی مانند باد و زلزله، بسیار مهم و تاثیرگذار باشد، که این مسأله به دلیل آسیب های موضعی آغازین سازه ای است که در هنگام آتش سوزی به صورت سه بعدی، در اعضای متصل به هم به وجود می آید. سیستم دالهای بتنی درجا و تیرهای مرکب که به صورت رایج در ساختمانها مورد استفاده قرار می گیرند، با تأثیر کامپوزیتی به طور قابل ملاحظه ای عملکرد قابهای فولادی را تحت شرایط آتش سوزی بهبود می بخشد. دمای دالهای بتنی تحت شرایط آتش سوزی معمولاً پایین تر از دمای اعضای فولادی است، از این رو افت خصوصیات مقاومتی بتن مسلح در هنگام آتش سوزی پایین تر است، بنابراین سیستم دال بتنی پتانسیل بسیار بالایی در تحمل و باز توزیع بارهای بوجود آمده در اثر تغییر شکل های بزرگ ناشی از عملکرد زنجیروار دارد.

با افزایش دما، تنش تسلیم و مدول الاستیسیته فولاد کاهش می یابد.مقدار دقیق این کاهش در خصوصیات مواد، وابسته به ساختار بلوری و شیمیایی مورد استفاده و فرآیند ساختی که در تولید مقاطع سازه ای آن صورت گرفته است، است. با این حال، معمولاً در دمایی پیرامون 550درجه سانتی گراد، فولاد در حدود 40 %مقاومت دمای محیطی و مدول الاستیسیته اش را از دست می دهد و تا دمای 900درجه سانتی گراد این مقدار به حدود 6%مقاومت اولیه آن می رسد. مطابق آیین نامه یوروکد 3، مقاومت فولاد در دمای 1200درجه سانتی گراد مقدار صفر است  که در آن فولاد به طور کلی سختی و مقاومتش را از دست می دهد، اگر چه در واقعیت این اتفاق نمی افتد و فولاد در دمایی پیرامون 1550درجه سانتی گراد ذوب می شود.

در انتها، آتش سوزی در یک باکس، باعث حذف تیرها و ستونها در آن باکس شده و با حذف المانهای باربر، در طبقات بالاتر ایجاد حالت طره ای کرده که به علت بار زیاد سربار در تیرهای اطراف باکس فوقانی لنگر خمشی زیادی ایجاد شده و مفصل پلاستیک در انتهای تیرها تشکیل می شود و سرآخر، با ایجاد مفصل پلاستیک در دو انتهای ستون های دهانه کناری طبقات موجب خرابی آنها می شود.

برچسب ها :