اشکال هندسی در معماری و مبانی بصری

دایره
فرم دایره (circle) از همه طرف ارزشی همگن و یکسان دارد. این بدان معنی است که دایره جهت مشخصی به خود نمی گیرد و دارای فرمی متعالی است. کارل گوستاویونگ به این نتیجه رسیده است که دایره و مربع فرم های اولیه ای هستند که به عنوان مظاهر کمال و سادگی در رویاها دیده می شوند. دایره نه آغاز دارد و نه پایان. حرکتی است بی پایان که همواره به نقطه آغازش بر می گردد. دایره تصویری است از خورشید و ماه و به این دلیل همواره دارای ارزشی نمادین بوده است. در معماری یونان باستان فرم دایره نسبتاً نادر است، از فرم دایره بیش از هر چیز در ساختن تئاتر استفاده شده است. در معماری رم باستان دایره فرم غالب است که البته در پلان کمتر و در سطوح عمودی و به صورت قوس خیلی بیشتر است. دایره عروج انسان به سوی آسمان است گنبد نماد این عروج است.

بیضی
بیضی دارای دو جهت است که یکی از آن دو غالب است. در شکل بیضی (ellipse) تحرکی است که در دایره نیست. بیضی مکان هندسی نقاطی از صفحه است که مجموع فواصل آنها از دو نقطه ثابت به یک اندازه مثبت ثابت باشد. در تعریفی دیگر بیضی مکان هندسی نقاطی است که نسبت فاصله آن از یک نقطه ( کانون بیضی )، به فاصله آن از یک خط ( خط هادی) برابر با عددی ثابت و کوچکتر از یک است. در دستگاه مختصات کارتزین، معادله بیضی به صورت زیر است.

Ax2+Bxy+Cv2+Dx+Ey+F=0

که ضرایب A تا F همگی ثابت و حقیقی بوده و B2<4AC

کره
حد نهایت تقارن، کامل ترین نوع نظم و بیشترین تنوع، همگی در یک کره (Sphere) جمع اند. دارای ساده ترین فرم است و خطوط بیرونی آن دلپذیر می باشد و مستعد ترین است برای بازی با نور، فرم ناب و اصیل کره برای نمایاندن هر نوع شکوه و جلال مناسب است. خواص اصلی کره بسته بودن، جهت نداشتن و آرامش است.

مربع
مثل دایره همیشه دارای ارزش نمادین بوده عدد چهار گویای چهار جهت آسمان است. دارای دو جهت است که هیچ جهتی غلبه ای بر جهات دیگر نداشته، مربع ( square ) شکل هندسی است که از چهار خط ( ضلع) برابر تشکیل شده باشد. مربع خمی بسته است و هریک از اضلاعش با دو ضلع دیگر زاویه 90 درجه می سازد. برابر پارسی آن چهارگوش است. شکل مربع مبین ماده، وزن و حدود مشخصی است .

مربع بیانگر ماده ساکن است. مربع، سمبل مادیت و دارای سنگینی و سختی است. مربع در خط هیروگلیف برای نمایش زمین به کار رفته است. خصوصیات مربع ( سمبل مادیت بودن – سنگینی – سختی – داشتن وزن و حدود و مشخص و… ) با رنگ قرمز موافق است و وزن و تاریکی قرمز ، با زیبایی و سختی مربع برابری می کند. کلیه شکل هایی که دارای خطوط افقی و عمودی هستند، مثل صلیب ، مربع مستطیل و یا نظایر آن ، قابلیت تشبیه به مربع را دارند.

مستطیل
دو جهت اصلی با یکدیگر هم ارزش نیست. برای ادراک بصری یک مستطیل ( rectangle) بهترین حالت مستطیلی است که طول آن 63/1 برابر عرض آن باشد. یعنی  میزانی که در ( برش طلایی ) تعیین شده است. وقتی که میزان کمتر از این باشد مستطیل یک مربع نامتناسب به نظر می آید و اگر بیش از این باشد طول فوق العاده آن برای ما چشمگیر است و اگر طول آن بیش از دو برابر عرض آن باشد چشم ما ان را دیگر مستطیل نمی شناسد.

مستطیل مورد استفاده ترین فرم در معماری است و فرم های مدور، مربع و بی قاعده در مقابل آن استثنا به نظر می رسد. در هندسه، مستطیل چهارضلعی است که تمام زوایای آن قائمه باشند . از تعریف به راحتی می توان نتیجه گرفت که در مستطیل تمام اضلاع آن با هم موازیند اشکال هندسی. ضلع بزرگ تر مستطیل را طول و ضلع کوچکتر را عرض می نامند. مساحت مستطیل از حاصل ضرب طول در عرض آن به دست می آید.

مثلث
ادراک بصری مثلث (triangle) بستگی زیادی به استخوان بندی ساختار آن دارد در بین تمام فرم های با قاعده ترین است. مثلث حامله حمله، جنگجویی و تعرض را معنی می دهد و با رنگ زرد برابر است. به همین صورت به علت وجود انواع زردها، آن ها نیز با انواع مثلث ها برابری می کند، مثلا زرد طیف خورشید ( کادیوم میانه ) با مثلث متساوی الاضلاع تطبیق دارد. مثلث درخشان نماد تفکر است . زردهای سبز گونه با مثلث های تند و ایستاده برابرند. ایستایی خط عمود و شکل های عمودی با رنگ زرد تشدید می شود.

هرم اشکال هندسی
به عنوان یک شکل حجیم از نظر ادراک بصری ما یکی از فرم های اصلی است. هرم از نظر احساسی دارای یک نوع دوگانگی خاص است، از طرفی ما سنگین تر شدن توده فزاینده هرم را هرچه از بالا به پایین می آییم، احساس می کنیم از طرف دیگر هر سطح هرم به طور چشمگیر هرچه بالاتر برویم جمع تر و جالب تر می شود. این دو نیروی متقابل ایجاد تنش شدیدی می کنند که هرم را به یکی از پرتحرک ترین فرم ها مبدل می سازد. هرم (pyramid) یکی از حجم های هندسی است که وجه های آن مثلث هستند. وجه ها در نقطه ای مشترک به نام راس به هم می رسند.

قاعده هرم می تواند مثلث یا مربع و یا چند ضلعی دیگری باشد. اشکال هندسی ، دایره ، بیضی ، کره ، مربع ، مستطیل ، مثلث ، شش ضلعی در معماری و دکوراسیون داخلی ، مبانی بصری معماری و دکوراسیون

شش ضلعی اشکال هندسی
به عنوان عنصر فرم پردازی در پلان استفاده می شود. امکان کنار هم چیدن و ایجاد یک بافت قابل توسعه برای شش ضلعی بیشتر از دایره است. درموقع نظاره یک ساختمان مکعب شکل از مقابل احساس عمق از بین می رود به این معنی که فقط جبهه ساختمانی را که یک سطح است می بینیم. در مورد یک جسم استوانه شکل ما عمق را احساس می کنیم. اما از آنجا که دایره فاقد جهت است، در واقع اصلا جبهه ای وجود ندارد اما وقتی که ساختمان شش یا هشت ضلعی باشد از طرفی عمق ساختمان قابل درک است و از طرف دیگر ساختمان مشخص و مرئی باقی می ماند.

هرچیزی که دارای شش پهلو باشد . ( اصطلاح هندسه) کثیرالاضلاعی که دارای شش پهلو باشد. کثیر الاضلاع مسدس، شش پهلو، 6 ضلعی منتظم یک شکل استوار و پایدار است چون از 6 مثلث متساوی الاضلاع برای کشیدن آن استفاده شده است. و همه ضلع ها و زاویه ها برابرند.

شش ضلعی در معماری
زنبور عسل ماهرتین معمار و از جمله منظم ترین معماران طبیعت است. زنبورهای عسل که گروهی زندگی می کنند، عسل را که از کامل ترین غذاهاست تهیه می کنند و آن را در شبکه های شش ضلعی که می سازند پنهان می کنند. اما آیا هرگز فکر کرده اید که چرا شش ضلعی؟ ریاضی دانان برروی علت این مسئله تحقیقات بسیاری کرده اند و به نتایج جالبی رسیده اند. بهترین راه برای ساختن انبار و بیشترین مقدار صرفه جویی در مواد، این است که انبارها را به صورت شش ضلعی تقسیم بندی کنیم.

این کار را با اشکال دیگر هم می توان انجام داد. مثلا دایره یا چند ضلعی های دیگر. اما در تمام این تقسیم بندی ها. جاهای خالی بدون استفاده به وجود می آید و نمی شود که از تمام محیط برای انبار سازی استفاده کرد. ساختن انبار به شکل مربعی و مثلثی هم این ویژگی را دارد. ولی با توجه به محیط کمتر شش ضلعی، زنبور موم کمتری را برای ساخت کندو به کار می گیرد. بنابراین، کندوی شش ضلعی، بیشترین مکان برای ذخیره سازی عسل را با استفاده از حداقل موم فراهم می آورد.

اشکال هندسی ، دایره ، بیضی ، کره ، مربع ، مستطیل ، مثلث ، شش ضلعی در معماری و دکوراسیون داخلی ، مبانی بصری معماری و دکوراسیون

تحریریه اب و خاک سازان_ محمد حسین لطفی

برچسب ها :