مهندسی عمران چیست؟/نکاتی درباره ی مهندسی عمران

آنچه در این مطلب می خوانید:

زمینه های تخصصی مهندس عمران

وظایف مهندس عمران

مهارت و توانمندی های مورد نیاز مهندسی عمران

برخی از مهم ترین نرم افزارهای تخصصی و کاربردی مهندسی عمران

آینده شغلی، بازار کار و فرصت های استخدامی مهندسی عمران

درآمد و حقوق مهندس عمران در ایران و جهان

شخصیت های مناسب شغل مهندسی عمران

اگر شما عاشق طراحی و ساخت چیزهای مختلف هستید و در درس ریاضی و فیزیک هم نمره خوبی دارید، شغل مهندس عمران مناسب شماست.
به عنوان مهندس عمران، شما به طراحی و مدیریت انواع پروژه های ساختمانی از تعمیر پل گرفته تا ساخت یک استادیوم ورزشی جدید می پردازید. برای مهندسی عمران باید در ریاضیات و مهارت های فناوری اطلاعات, عالی باشید. همچنین باید بتوانید به خوبی طرح ها و ایده های خود را برای دیگران بیان کرده و در نتیجه باید مهارت های ارتباطی بسیار خوبی داشته باشید. برای دست یابی به شغل مهندسی عمران باید مدارک معتبر دانشگاهی کسب نمایید.

به عبارت دیگر یک مهندس عمران به دنبال این است که بتواند در پروژه‌های مختلف عمرانی در زمینه‌های ساختمان‌سازی، راه‌سازی، پل‌سازی، برج‌سازی، سازه‌ها و بناهای آبی، جمع‌آوری و دفع فاضلاب و غیره مسئولیت طراحی، محاسبه، اجرا و نظارت بر اجرا را بر عهده گیرد.

مهندسی عمران از جمله مشاغلی است که هدف آن کاربرد علم در ایجاد سازندگی و عمران است. یعنی هرچیزی که به آبادی یک کشور باز می‌گردد مانند سد، فرودگاه، جاده، راه آهن، برج، تونل، دکل‌های مخابراتی، ساختمان‌های مقاوم در برابر زلزله، سیل و آتش و نیروگاه های  برق و مصالح سبک، ارزان و با کیفیت مناسب برای ساخت و ساز، در حیطه کار مهندس عمران قرار می‌گیرد. برای آغاز تمامی پروژه‌های عمرانی به یک مهندس کارآمد عمران نیاز داریم تا علاوه بر رعایت جنبه‌های فنی و اجرایی، اقتصادی نیز عمل کند، چون اقتصادی بودن یک اصل در این رشته است.

به طور معمول مهندس عمران به صورت تمام وقت کار می کند. در صورت بروز مشکل یا وجود ضرب الاجل برای اتمام بعضی از پروژه ها، لازم است در خارج از ساعات معمول نیز کار کند. زمان کاری مهندس عمران معمولا بین دفتر کار و محل پروژه تقسیم می شود. کار در محل پروژه با شرایط آب و هوایی مختلف و معمولا با سفرهای کاری همراه است.

در ادامه با وظایف مهندس عمران، مهارت و توانمندی های مورد نیاز مهندس عمران، تحصیلات لازم برای ورود به شغل مهندسی عمران، فرصت شغلی و بازار کار مهندسی عمران، درآمد و حقوق مهندس عمران و مشاهیر این حوزه آشنا می شوید.

زمینه های تخصصی مهندس عمران

زمینه های تخصصی مهندسی عمران شامل موارد زیر است:

• سازه- سدها، ساختمان ها، سکوهای دریایی و خطوط لوله
• حمل و نقل- جاده ها، راه آهن، کانال ها و فرودگاه ها
• محیط زیست- شبکه های تامین آب، سیستم های آبرسانی زیر زمینی و ساخت موانع سیل
• دریایی- بنادر و سیستم های دفاعی دریایی
• ژئوتکنیک- استخراج از معدن، عملیات خاکیو ساخت پی

وظایف مهندس عمران

وظایف مشترک در همه زمینه های تخصصی ذکر شده عبارتند از:

1. بحث و گفتگو درباره تجهیزات لازم با کارفرما یا همکاران
2. تهیه متره و برآورد پروژه های ساختمانی
3. تحلیل داده های ارسالی توسط ناظران، نقشه برداران و آزمایشگاه های مواد و مصالح
4. آزمایش خاک برای تعیین کیفیت و قدرت پی ساختمان
5. انجام و ارائه محاسبات سازه ساختمان با استفاده از نرم افزارهای مدلسازی و محاسباتی
6. تهیه نقشه ها با کمک نرم افزار های نقشه کشی
7. قضاوت در خصوص امکانپذیری پروژه ها با ارزیابی مواد، هزینه، زمان و نیروی کار موجود
8. ارزیابی ریسک ها و اثرات محیطی پروژه ها
9. تهیه و ارائه پیشنهاد برای مناقصه ها و مزایده های برگزار شده در صنعت ساختمان
10. مدیریت، هدایت و نظارت بر پیشرفت هر مرحله از ساخت
11. اطمینان از مجهز بودن بخش های مختلف به تجهیزات ایمنی و سلامت و رعایت شدن قوانین و زمانبندی ها

مهندس عمران معمولا در کنار متخصصانی مانند معماران، مهندسین نقشه کشی، ناظران و پیمانکاران ساختمان کار می کند.

مهارت و توانمندی های مورد نیاز مهندسی عمران

• مهارت بالا در فناوری اطلاعات، محاسبات و  علم مهندسی
• توانایی شرح درست و واضح ایده ها و طرح ها: به منظور توان انتقال مفاهیم پیچیده مهندسی به کارگران برای انجام کار یا ارائه به کارفرما و یا سرمایه گذار برای حمایت مالی و لجستیکی از پروژه.
• توانایی تحلیل داده های زیاد، ارزیابی راه حل ها و انجام تصمیم گیری درست: به عنوان مثال اگر به تونل نیایش، پل طبقاتی صدر یا بزرگراه امام علی (ع) در تهران سری زده باشید متوجه شده اید که مهندسین و مدیران این پروژه ها برای انجام موفق آنها از چه پیچیدگی هایی عبور کرده اند و یا اینکه با چه مسایلی در جریان پروژه روبرو بوده اند. وجود موانع مختلف از ساختمان های موجود در مسیر گرفته تا لوله های آب و گاز و فاضلاب و ماشین هایی که در حال حرکت از اطراف محل پروژه می باشند. مطمئنا بدون تحلیل دقیق داده ها و ارزیابی راه حل ها و تصمیم گیری درست اجرای این پروژه ها با موفقیت همراه نخواهد بود.
• مهارت مدیریت پروژه: در بسیاری از پروژه های عمرانی مدیران پروژه از بین مهندسین عمران انتخاب می شوند.
• توانایی انجام پروژه ها در چارچوب بودجه و زمان تعیین شده (در صورت داشتن مسئولیت پروژه).
• مهارت کار تیمی و مخصوصا همکاری با اشخاصی که ممکن است فرهنگ و قوانین اجتماعی متفاوت از آن ها داشته باشند.
• دانش کامل نسبت به قوانین و مقررات مرتبط؛ به طور مثال آیین نامه ها و ضوابط طراحی و محاسبات 

مهارت های مربوط به نرم افزارهای تخصصی مهندسی عمران

امروزه نرم افزارهای رایانه ای یکی از مهم ترین ابزارهای کمکی مهندس عمران است که یاری گر او در رسیدن به اهدافش است. اگر به بررسی اجمالی آگهی های استخدامی مهندسین عمران بپردازید، متوجه خواهید شد اکثر کارفرماها، شرکت ها و سازمان ها یکی از شرایط جذب مهندس عمران را تسلط بر نرم افزارهای مربوط به تخصص این حوزه قرار داده اند.

برخی از مهم ترین نرم افزارهای تخصصی و کاربردی مهندسی عمران

• ETABS: نرم افزار تحلیل و طراحی انواع سازه های ساختمانی
• Auto Cad: نرم افزار طراحی های دو بعدی و سه بعدی و علوم مهندسی مرتبط با نقشه کشی
• CSiBridge: نرم افزار طراحی پل ها
• Matlab: نرم‌افزاری برای نوشتن برنامه و محاسبات ریاضی در مهندسی
• Staad Pro: نرم افزار آنالیز و طراحی سازه های فلزی، بتنی، چوبی، آلومینیومی و سازه های ترکیبی
• Plaxis Professional: نرم افزار مهندسی خاک و پی
• SAFE: نرم افزار تحلیل و آنالیز اجزای پی و فونداسیون
• Revit: نرم افزار مدل سازی و طراحی نقشه های ساختمانی
• SAP: نرم افزار  طراحی و آنالیز سازه
• Ansys: نرم‌افزاری برای تحلیل مهندسی قطعات در تحلیل‌های دینامیکی
• Catia: نرم‌افزار طراحی قطعات
• Solidworks: نرم‌افزار طراحی قطعات
• Tekla Structures: نرم افزار طراحی و مدل سازی بسیار پیشرفته و مدرن سازه های فلزی و بتنی عظیم
• SDR Map:نرم افزار نقشه برداری و تهیه نقشه های توپوگرافی

آینده شغلی، بازارکار و فرصت های استخدامی مهندسی عمران

فارغ التحصیلان رشته مهندسی عمران در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری می توانند وارد این حوزه شوند. مهندس عمران می تواند در پروژه های ساخت جاده ها، ساختمان ها، فرودگاه ها، تونل ها، سد ها، پل ها و سیستم های آب و فاضلاب در بخش دولتی و خصوصی مشغول کار شود. در صورت داشتن مدارک عالی، فارغ التحصیل رشته عمران می تواند در دانشگاه ها و یا مراکز علمی و پژوهشی کار کند.

مهندس عمران (در پروژه های ساخت و ساز) برای اینکه بتواند کار نظارت، طراحی و اجرا را در پروژه های ساختمانی انجام دهد، باید از سوی نظام مهندسی ساختمان پروانه اشتغال به کار دریافت کند. در واقع باید صلاحیت نظارت، طراحی و اجرای او از سوی مراجع ذیصلاح تایید شود. بسیاری از مراجع مانند شهرداری ها و مراکز صدور پروانه ساختمان، برای صدور پروانه ساخت و یا مجوزهای دیگر، نقشه هایی را می پذیرند که توسط مهندسان دارای پروانه اشتغال تهیه شده باشد و برای کنترل و نظارت نیز باید از این افراد استفاده شود.

در ایران آمار دقیقی از میزان اشتغال مهندسان عمران در دسترس نیست ولی طبق مصاحبه های انجام شده با شاغلین این حوزه و اخبار و تحلیل های موجود بازار کار مهندسین عمران به نسبت سایر مشاغل شرایط بهتری داشته و به تناسب میزان بودجه عمرانی دولت تغییر می کند.

البته موضوع قابل توجه در مورد وضعیت اشتغال و استخدام فارغ التحصیلان مهندسی عمران همچون سایر فارغ التحصیلان دانشگاهی، عدم تناسب تقاضای بازار کار با تعداد فارغ التحصیلان دانشگاهی است. موضوعی که در چند سال اخیر اغلب دانش آموختگان از آن رنج می برند و در بسیاری از مواقع مجبور می شوند در حوزه ای خارج از تخصص خود اقدام به کار نمایند.

بنابراین وضعیت اشتغال مهندسی عمران در ایران همراه تابعی از قوانین و مقررات دولتی و همچنین بودجه عمرانی دولت در هر سال است و از آنجا که بخش خصوصی نیز تابع قوانین و بودجه دولتی رشد و افول می کند، هر گونه تغییر در آن باعث افزایش و یا کاهش تقاضای نیروی کار در بازار نیروی انسانی خواهد شد.

درآمد و حقوق مهندس عمران در ایران و جهان

در بخش خصوصی درآمدها متفاوت است. شرکت های خصوصی بر اساس سیاست ها و شرایط خود، میزان حقوق و مزایای کارکنان خود را تعیین می کنند. البته باید به این توجه داشت که شرکت های خصوصی برای توانمندی و مهارت مهندس عمران بهای زیادی قایل بوده و این ها عوامل مهمی در تعیین میزان حقوق افراد هستند.

مهندسان عمرانی که به طور مستقل کار کرده و برای خود شرکتی راه اندازی کنند، در صورت داشتن تخصص کافی در ارائه کار با کیفیت، درآمدهای بسیار خوبی می توانند کسب کنند.

در جدیدترین پژوهش های صورت گرفته در اواخر سال ۱۳۹۲ توسط تعدادی از متخصصان شغلی کشور، گروه های مختلف شغلی از نظر درآمدی مورد بررسی قرار گرفته اند. بر این اساس متوسط حقوق و درآمد مهندس عمران در سمت های مختلف شغلی و در رده های مختلف سازمانی (کارشناس، سرپرست و مدیر) استخراج شده است.

برخی از سمت هایی که در این پژوهش در نظر گرفته شده اند شامل مهندس عمران، کارشناس ساختمان، کارشناس سازه، مهندس ناظر، سرپرست کارگاه، مهندس نقشه بردار، ناظر مقیم، مدیر فنی، مدیر کارگاه و ... هستند که یک مهندس عمران می تواند در هر یک از آنها استخدام شده و فعالیت نماید.

برای مهندس عمران در هر سمت و رده سازمانی، حداقل، حداکثر و متوسط درآمد ماهیانه ذکر شده است. به عنوان مثال مهندسان عمرانی که در سمت مهندس ناظر در رده مدیر کار می کنند، در اواخر سال ۱۳۹۲، حداقل درآمد ۱۵۰۰۰۰۰ (یک میلیون و پانصد هزار) تومان، حداکثر درآمد ۵۰۰۰۰۰۰ (پنج میلیون) تومان و متوسط درآمد ماهیانه ۲۵۰۰۰۰۰ (دو میلیون و پانصد هزار) تومان را داشته اند.

متوسط درآمد شغل مهندسی عمران در برخی از کشورهای جهان

آمریکا: متوسط درآمد سالیانه مهندس عمران ۷۷.۵۶۰ (هفتاد و هفت هزار و پانصد و شصت) دلار (متوسط درآمد سالانه مهندسان ۸۳.۳۴۰ (هشتاد و سه هزار و سیصد و چهل) دلار و برای همه مشاغل ۳۳.۸۴۰ (سی و سه هزار و هشتصد و چهل) دلار) در سال ۲۰۱۰ و مطابق با آخرین آمارها در سال ۲۰۱۳، ۷۸.۱۵۰ (هفتاد و هشت هزار و صد و پنجاه) دلار بوده است.

استرالیا:متوسط درآمد سالانه مهندس عمران ۷۶.۶۸۰ (هفتاد و شش هزار و ششصد و هشتاد) دلار ( قبل از کسر مالیات) است.

انگلستان: متوسط در آمد سالانه مهندس عمران تازه کار بین ۲۵.۵۰۰ (بیست و پنج هزار و پانصد) تا ۳۷.۵۰۰ (سی و هفت هزار و پانصد) دلار، مهندس عمران با تجربه بین ۳۷.۵۰۰ تا ۶۰.۰۰۰ (شصت هزار) دلار و مهندسان ارشد ۹۰.۰۰۰ (نود هزار) تا ۱۵۰.۰۰۰ (صد و پنجاه هزار) دلار است.

شخصیت های مناسب شغل مهندسی عمران

در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی های شخصیتی، ارزش ها، علایق، مهارت ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و ... برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم ترین این عوامل ویژگی های شخصیتی است. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و نیازمند تخصص و زمان کافی است. البته هر فردی ویژگی های منحصر به فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند.

به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.

برخی از شخصیت های مناسب شغل مهندس عمران بر اساس شخصیت شناسی MBTI:

• ESTJ    
• ISTJ  
• ESTP
• ISTP

منبع: ای-استخدام

تحریریه آب و خاک سازان،محمدلطفی،شیراز

برچسب ها :