راهنمای نورپردازی میدان های شهر

در این مطلب این مباحث را می خوانید:

بررسی مفهومی میادین شهری و اهمیت نورپردازی آن

دستورالعمل های نورپردازی میادین شهری

میادین شهری از فضاهای شهری هستند که مکانی مناسب برای حضور شهروندان و برقراری تعاملات اجتماعی میان آن ها در ساعات مختلف شبانه روز را فراهم می نماید. میادین شهری بایستی نیازهای شهروندان در حوزه ی زندگی اجتماعی و جمعی را در مقیاس شهر برآورده کند. بر این اساس طیف وسیعی از اقشار جامعه در گروه های سنی مختلف در میادین شهری حضور می یابند.

میادین شهری به دلیل اهمیتی که دارند، بایستی از لحاظ نورپردازی فضاهای مناسب و مطلوبی در ساعات شب برای مراجعه و حضور شهروندان فراهم نماید. بنابراین در نورپردازی میادین بایستی اجزا و عناصر میدان به خوبی قابل مشاهده باشد به گونه ای که علاوه بر تأمین امنیت و ایمنی افراد را ترغیب به حضور در میدان نماید. نکته ی قابل توجه این است که چگونه می توان از طریق نورپردازی میادین شهری را به فضای سرزنده و فعال در ساعات شب تبدیل نمود.
در نهایت راهکارهای اجرایی جهت نورپردازی مطلوب میادین شهری و اجرای نورپردازی های مناسب و صحیح به منظور ایجاد محیطی مناسب برای حضور شهروندان متناسب با نیازهای آنها در ساعات تاریکی هوا ارائه می شود.

بررسی مفهومی میادین شهری و اهمیت نورپردازی آن

میادین از شاخص ترین عناصر شهری برای جهت دهی به افراد غریبه و یا ساکنین شهر به شمار می آید که تأثیر بسیار زیادی در تصویر ذهنی شهروندان دارد. میادین که جز گره های شهری به شمار می آیند، در شهر به وفور مشاهده می شوند. انواع میادین شهری شامل میادین محلی، تشریفاتی، شهری؛ که بسته به نقش، مقیاس عملکردی، کاربری ها و فعالیت هایی که درون آن انجام می شود.

میادین شهری فضاهایی هستند که طیف وسیع و متنوعی از اقشار مختلف اجتماعی و گروه های سنی گوناگون مخاطبان آن می باشند و به دلیل ویژگی هایی که دارند، می توانند بستر و زمینه ای مناسب برای حضور افراد مختلف و شهروندان در ساعات مختلف شبانه روز فراهم نماید. با توجه به زندگی های امروزی که شهروندان در ساعات شب در فضاهای شهری حضور می یابند، میدان شهری می تواند فضایی مطلوب و سرزنده برای شهروندان فراهم نماید.  

میادین از عناصر یا سطوح نرم و عناصر یا سطوح سخت تشکیل شده اند. عناصر یا سطوح سخت میادین شهری شامل کف مسیرهای پیاده، دوچرخه، شیب راه و پله و ...، مجسمه ها، المان ها، و عناصر یا سطوح نرم میادین شهری شامل پوشش گیاهی، فضای سبز، درختان، بوته ها، گل ها، پستی ها و بلندی ها، آب و ... می شود. عناصر سازنده ی میدان دارای ویژگی هایی هستند که مختص به همان میدان می باشد، این عناصر در ساعات شب نیز باید قابل مشاهده باشند و شاخص شوند.

از اهمیت نورپردازی در میادین شهری می‌توان به تأمین ایمنی و امنیت، زیبایی، ایجاد سرزندگی، جذابیت و فراهم نموندن فضایی دلپذیر برای حضور شهروندان در آن اشاره کرد. بنابراین یکی از فضاهای بسیار مهم برای نورپردازی در شهر میادین شهری هستند.  

اهداف نورپردازی در میادین شهری

در نورپردازی میادین شهری توصیه می شود که فضایی مطلوب و سرزنده در ساعات شب فراهم نماید به گونه ای که از کارایی لازم برای انجام عملکردها و فعالیت های گوناگون برای شهروندان و گروه های مختلف برخوردار باشد، در این میان نورپردازی ها بایستی بر مبنای انتظارات و توقعات شهروندان و مراجعه کنندگان به این فضای شهری صورت گیرد. در ادامه مواردی از این انتظارات و توقعات که به نوعی اهداف نورپردازی میادین شهری به شمار می آید، بیان و بررسی می شود.

نتیجه گیری

نورپردازی در میادین شهری از چند بخش قابل بررسی می باشد، بخش اول مربوط به فضای بیرونی یا اطرف میدان که شامل جداره و بدنه ی میدان، خیابان ها و محورهای ورود به میدان می باشد، بخش دوم فضای داخلی میدان است که این فضا شامل مسیرهای عبور عابران پیاده، محل های توقف و مکث، المان های میدان (نیمکت ها، سطل زباله و ...)، محل بازی کودکان و ... می باشد. کلیه ی این بخش ها برای اینکه مورد استفاده قرار بگیرند، بایستی به طور مطلوب و مناسب نورپردازی شوند تا در ساعات تاریکی هوا نیز جاذب جمعیت باشند.

میزان دست یابی به اهداف و مقبولیت طرح های نورپردازی میادین شهری تا حد زیادی بستگی به بررسی و شناخت دقیق ویژگی های میدان، توقعات موضوعی و تبیین اهداف نورپردازی دارد. در ادامه دستورالعمل های نورپردازی میادین شهری ارائه می شود، شایان ذکر است موارد مطرح شده در این بخش به طور کلی مطرح شده است، دستورالعمل دقیق تر بایستی به طور موضعی و متناسب با میدان مورد نظر تدوین شود.

دستورالعمل های نورپردازی میادین شهری

در بخش پایانی، دستورالعمل های کاربردی و اجرایی در جهت نورپردازی صحیح و اصولی و ارتقاء کیفیت محیطی میادین شهری در ساعات شب ارائه می شود:

روشنایی

• تأمین روشنایی در بخش های مختلف میدان به خصوص مسیرهای عبور پیاده
• کاهش خیرگی و چشم زدگی در بخش های بیرونی و داخلی میادین
• رعایت استانداردهای فنی روشنایی و نورپردازی
• تعیین موقعیت، جانمایی و نصب دقیق منابع نوری
• تأمین دید به قسمت های مختلف میدان
• بهره گیری از منابع نوری با طول عمر بالا و راندمان بالاتر

ایمنی و امنیت

• نورپردازی موانع موجود در مسیر عابران پیاده
•  مشخص نمودن مرز مسیرهای عبور عابران پیاده از سایر قسمت ها در میادین
• نورپردازی مسیرهای پیچ دار، شیب راه ها، پله ها و ...
• نورپردازی کنج ها و فضاهای کنج

خوانایی

• نورپردازی عناصر حائز اهمیت در بدنه ی میدان از جمله بناهای شاخص و بلند مرتبه به منظور تسهیل جهت یابی
• تأکید بر سلسله مراتب شهری از طریق میادین و توجه به جایگاه آن ها در استخوان بندی شهری
• تأکید بر نورپردازی نقاط عطف و شاخص میدان
• تأکید بر نورپردازی بخش های ورودی به میدان

هویت

• تقویت پتانسیل ها و ارتقا ویژگی های تجمع پذیری میدان در شب از طریق نورپردازی
• بهره گیری از منابع نوری متناسب با کاراکتر مکانی میدان
• حفظ و تقویت ویژگی های شاخص و منحصر به فرد میدان در شب از طیق نورپردازی
• تقویت ویژگی های کالبدی - عملکردی میدان

سرزندگی

• شاخص سازی محل های ملاقات (دکه های خوراکی فروشی، کیوسک های تبلیغاتی و اطلاع رسانی و ...) و مکان هایی برای نشستن (نیمکت ها، صندلی ها، آلاچیق ها و ...) از طریق نورپردازی
• بهره گیری از روش های متفاوت در نورپردازی فضاهای سبز و پوشش گیاهی

زیبایی و زیباسازی

• پنهان نمودن تجهیزات نورپردازی از دید عموم (تا حد امکان)
• بهره گیری از نورپردازی های خلاقانه و تعاملی
• به کارگیری از المان های نوری از جمله آبنماهای نوری
• بهره گیری از جدیدترین روش های نورپردازی فستیوال ها در جشن ها و مناسبت ها
• استفاده از مشارکت مردمی در مدیریت و سازماندهی نورپردازی ها در مراسم، مناسبت های خاص و  رویدادها (نیمه شعبان و ...)

منابع:

1. پاکزاد، جهانشاه، 1384، "راهنمای طراحی فضاهای شهری ایران"، شرکت طرح و نشر پیام سیما، وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت شهرسازی و معماری، تهران.
2. پاکزاد، جهانشاه، 1388، "مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری"، انتشارات شهیدی، چاپ سوم، تهران.
3. پاکزاد، جهانشاه، سوری، الهام،1391، "راهنمای نورپردازی مکان های شهری"، انتشارات آرمانشهر، چاپ اول.
4. ون اگتن، بری، 1387،"فضاهای فراموش شده؛ نورپردازی برای تأکید بر هویت فرهنگی"، نخستین همایش و نمایشگاه بین المللی نورپردازی شهری، سازمان زیباسازی شهر تهران، 28-25 دی ماه. 
5. مهدوی نژاد، محمدجواد و خبیری، سمانه و ملکی، کیمیا، 1392، "اصول و معیارهای نورپردازی میدان های شهری؛ ارزیابی کیفی میدان های شهر تهران"، معماری و شهرسازی آرمان شهر، ویژه نامه منتخب مقالات اولین همایش روشنایی و نورپردازی ایران، 83-67. 
6. شرکت طراحان نورپردازان ایده، 1389، "دانش زیبا¬سازی شهری (5)، نورپردازی میدان ها"، سازمان زیباسازی شهر تهران.

برچسب ها :