گردشگری عشایرها در ایران و همه چیز درباره ی آن

عشایر و زندگی آنها

عشایرو ایلات مردمانی هستند که به صورت قومی و قبیله ای سامان یافته اند و به پرورش دام مشغول اند و برای تامین شرایط لازم برای چرای دام و دستیابی به شرایط محیطی مناسب زندگی همواره با تغییر فصل، محل زندگی خود را تغییر می دهند. سبک زندگی عشایر به علت عدم یکجا نشینی و همچنین دور بودن از زندگی سایر شهر ها می تواند بسیار منحصر به فرد باشد. به این معنی که آنها در زمینه های مختلف زندگی اعم از فرهنگ و آداب و رسوم به صورت مستقل رشد کرده اند و گویش و فرهنگی متفاوت دارند، پوشش مخصوص خود را می پوشند و غذا ها و خوردنی هایی خاص وضعیت زندگی خود را دارند.

زندگی عشایر به گونه ای است که در آن می توان نمونه های پیشرفته ای از هنر و شاخصه های فرهنگی را یافت که به طور کاملا مستقل از زندگی شهری و هنر مربوط به آن به وجود آمده اند. مواردی مانند موسیقی عشایری که در ایران در میان ایلات مختلف به وفور یافت می شود و یا دست بافت های پشمین منحصر به فرد عشایر و  حتی رقص های سنتی خاص هر قوم از این دست هستند. این ویژگی های هنری و فرهنگی به گردشگران نمایی متفاوت از هرآنچه دیده اند خواهد داد.

گردشگری فرهنگی عشایری 

چشم انداز فرهنگی زندگی عشایر که زندگی متفاوتی را با امکانات و اجزاء و عناصری متفاوت به تصویر می کشد، می تواند برای غریبه ها حس متفاوتی از فضا و زمان ایجاد کند. گردشگران فرهنگی آن دسته از گردشگرانی هستند که علاقه مند به بازدید از جلوه های فرهنگی و هنری یک اجتماع هستند و به دنبال یافتن جهان هایی نو می باشند. این گردشگران با دیدن جلوه های فرهنگی زندگی عشایری به وجد می آیند و حاضرند برای گذراندن چند روز در میان عشایر، دست به سفر های طولانی بزنند و هزینه های گزافی بکنند. 

بنابراین حضور عشایر با آداب و رسوم متنوع در ایران می تواند زمینه ساز راه اندازی شاخه ی بزرگی از گردشگری فرهنگی شود که با توجه به توانایی های ایران در این زمینه، می توان گردشگری عشایری را مکمل مناسبی برای گردشگری شهری ایران در نظر گرفت تا علاقه مندان به فرهنگ ایران بتوانند از مناظر فرهنگی شهری، روستایی و عشایری ایران همزمان دیدن کنند.

گردشگری طبیعی و زندگی عشایری

زندگی عشایر بر خلاف مردم شهر و روستا در بستر بکر طبعیت صورت می پذیرد. کوچ نشینان برای چراندن دام های خود مجبور به سفر به زمین هایی هستند که علف تازه و هوایی معتدل داشته باشد و به همین دلیل هموراه در کنار چشم انداز های طبیعی زیبایی از دشت و کوهستان و در مجاورت آبهای پاکیزه و زلال ساکن می شوند. 

مناظر دست نخورده ی طبیعت که میزبان سیاه چادر های بی آزار عشایر هستند جاذبه های طبیعت گردی ویژه ای را به وجود می آورند که می تواند گردشگران طبیعی را گردهم آورد تا به جمعیت بازدید کنندگان فرهنگی زندگی عشایر اضافه شوند. همچنین گردشگران طبیعی حتی اگر علاقه ای به جاذبه های فرهنگی ایلات نداشته باشند می توانند از محل اسکان آنها به عنوان جان پناهی امن در دل طبیعت بکر استفاده کنند و این امر می تواند به اقتصاد عشایر کمک کند.

گردشگری و اقتصاد عشایری

عشایر مشکلات معیشتی زیادی دارند که تازگی نداشته و ریشه در گذشته های دور دارد. از زمانی که جمعیت ایل ها و طوایف رو به افزایش گذاشت، منابع طبیعی و روش های امرار معاش کوچ نشینی دیگر جوابگو نبودند. بنا بر این اقتصاد عشایری سریعا برای تامین گندم و آرد نیازمند جوامع یکجانشین شد. بدین ترتیب سالیان سال است عشایر با معامله کردن کشک و ماست و دوغ و پشم با گندم و آرد و میوه و صیفی روستاییان به بقاء اقتصادی خود ادامه می دهند.

امروزه با ورود به عصر مدرنیته و در حالی که حتی روش های سنتی کشاورزی روستایی هم دیگر جوابگوی منابع محدود آب و خاک نیستند، طبیعتا اقتصاد کوچ نشینی نمی تواند نقش مهمی برای تامین معاش عشایر بازی کند و نیاز است تا راهکاری راهگشا برای رهایی از بن بست اقتصاد عشایری پیدا کرد. 

گردشگری می تواند راهکاری مناسب برای سرازیر شدن جریان پول به سیاه چادر های پشمین عشایر باشد. گردشگران، به ویژه گردشگران اروپایی حاضرند برای تجربه ی یک روز زندگی عشایری مبالغ هنگفتی هزینه کنند. اما در اینجا لازم است به این نکته توجه داشته باشیم که سود این صنعت نباید به دست صاحبان تور ها و آژانس های گردشگری که عمدتا از عشایر نیستند بیافتد.

برای این منظور باید زمینه های حقوقی و قانونی گردشگری عشایری ایجاد شود. مناطق عشایری باید همانند مناطق ویژه ی گردشگری یا حتی مناطق آزاد دارای قواعد و مقررات خود در زمینه های مختلف گردشگری و اقتصادی شوند. به عنوان مثال زمین های ییلاق و قشلاق و کوچ عشایر می بایست به عنوان میراث طبیعی و دارایی های عام المنفعه ی عشایر در نظر گرفته شوند و عشایر حق داشته باشند در تمامی منافع این زمین ها شریک باشند (همانند آنچه در ماده 114 قانون برنامه چهارم توسعه آمده است)، بدین ترتیب می توان از تور ها و توریست ها عوارض گردشگری دریافت نمود و امتیاز برگزاری تور ها را نیز برای خود عشایر باقی گذاشت تا به این صورت زمینه های بیکاری در میان جوانان ایل نشین کاهش یابد.

پس می توان گفت با ایجاد زیرساخت های قانونی و امکانات برای توسعه ی گردشگری می توانیم رونق اقتصادی را با رویکردی جدید به عشایر و ایلات بازگرداند.

برچسب ها :