آجر چیست/انواع و اصطلاحات آن چیست؟

آجر چیست؟

گِل پخته شده که به صورت های مختلف و اندازه های گوناگون وجود داشته و در ساختمان سازی به کار می رود. ابعاد استاندارد آجر در ایران 5/5*11*22 سانتی متر است.

آجر آبخوار چیست؟

آجر آبخوار آجر سیراب شده. برای از بین بردن گرد آجر و پیوند خوردن بهتر آن به ملات، آن را در آب قرار می دهند تا آب بکشد.

آجر آبساب چیست؟

آجر آبساب، آجری که زبری و خشنی حاصل از تیشه داری آن با گرد آجر، آبساب شده است.

آجر اسفنجی چیست؟

آجر اسفنجی، آجرهایی با خلل و فرج که از آجر معمولی توپر سبک تر است.

تعریف آجر بهمنی

آجر بهمنی، نوعی آجر ماشینی صاف، سرخ و سوراخدار که امروزه بیشتر برای نماسازی به کار می رود.

تعریف آجر پا باریک

آجر پا باریک، آجری که دو سر آن یک اندازه نیست.

آجر پَز کیست؟

کسی که شغلش ساخت و پخت آجر است.

تعریف آجر پیش بٌر

آجر پیش بٌر، آجری که قبل از پخت، به صورت دلخواه شکل داده شده باشد.

تعریف آجر تخت

 آجرهای با ابعاد بزرگ که برای فرش کردن کف مسجد به کار می رود.

تعریف آجر تراش

نوعی آجر، که قبل از پختن خشت، آن را آبساب کرده و لبه ها و گوشه های آن را یکنواخت و تند و تیز می کنند. پخت آجر به این صورت، برای صرفه جویی در هزینة تیشه داری و آبساب کردن مناسب بوده اما این شیوه در سال های اخیر، به دست فراموشی سپرده شده و برای نماسازی آجری، از روش تیشه داری و آبساب کردن استفاده می گردد. زیرا در روش آجر تراش، حرکت ها و شیارهای حاصل از آبمال و آبساب کردن، بر سطح خشت باقی می ماند در حالی که در روش تیشه داری پس از آبساب کردن با کف مال، از بین می رود.

آجر تراشه چیست؟

 آجر تراشه و ساییده، که برای زینت بیشتر در نمای ساختمان نصب می گردد.

آجر جوش چیست؟

آجر جوش، آجر بسیار پخته و ناصاف و تیره رنگ که از ته کوره به دست آمده و بیشتر در پی های ساختمان به کار می رود.

آجر چُله چیست؟

آجر چُله آجر جوش ذوب شده.

آجر چهارگوش چیست؟

آجر چهارگوش، آجر ایرانی، آجری که طول و عرض آن مساوی باشد.

آجر چینی چیست؟

آجر چینی آجر کاری، نوع و شکل چیدن آجرها روی هم در مقاطع و نما.

آجر ختایی چیست؟

آجر ختایی آجری است که بزرگتر از آجر معمولی و کوچک تر از آجر نظامی باشد.

آجر دمبی چیست؟

آجر دمبی نوعی آجر ذوزنقه ای برای ساختن بدنه ها و سطوح منحنی.

آجر دو قدی چیست؟

آجر دو قدی، آجری کاملاً پخته، یکپارچه و سخت، که هرگاه با یک آجر دیگر به آن ضربه ای وارد آید، صدای مشخص و زنگداری ایجاد می کند.

آجر، باید از تاب فشاری خوبی برخوردار بوده و میانگین تاب فشاری گسیختگی آجرهای ماشینی از 100 کیلوگرم بر سانتی متر مربع کمتر نباشد. این ویژگی برای آجرهای ماشینی نباید از 80 کیلوگرم بر سانتی متر مربع کمتر باشد. میزان جذب آجر  نباید از 30 درصد وزن آجر تجاوز کند، و لازم است که در برابر یخبندان مقاومت کافی داشته باشد. آجرهای نما باید مشخصات بیان شده برای آجر معمولی را داشته باشد و روداری آن نباید از 7 میلی متر برای ضخامت، 2 میلی متر برای پهنا و 3 میلی متر برای طول آجر تجاوز کند.

تعریف آجر زنجاب

آجری که پس از مدتی قرار گرفتن در آب، دیگر حباب نداده و به اصطلاح از جوش می افتد. چنین آجری به راحتی با ملات پیوند می خورد.

تعریف آجر سانتی

 نوعی آجر نما با ضخامت 5/2 و 3 سانتی متری.

تعریف آجر سبز زرد

آجر سبز زرد، نوعی آجر پخت کوره‌های قدیمی.

تعریف آجر سرو ته باریک

آجر سرو ته باریک، آجری که یک سر ان دارای ضخامت عادی و سر دیگر آن، باریک شده است.

تعریف آجر سفال

آجر سفال، نوعی آجر ماشینی حفره دار برای نفوذ بیشتر ملات.

تعریف آجر سه سانتی

آجر سه سانتی، نوعی آجر کم عرض برای نما سازی.

تعریف آجر سیمانی

آجر سیمانی، آجری که از دو قشر زیرین و رویه تشکیل شده است. ت. قشر زیرین یا آستر، مثل قشر زیرین آجر موزاییک است و قشر روزه را از مخلوط سیمان پرتلند، ماسه تمیز و خشک یا پودر مرمری سازند حداکثر نسبت حجمی پودر مرمر به سیمان در روشهای گوناگون متفاوت است.

آجر فرش چیست؟

آجر فرش، کف سازی با آجر، ساخت کف پوش با آجر، خیابان یا سطح کف اتاقی که با آجر پوشیده شده باشد.

آجر فشاری چیست؟

آجر فشاری، نوعی آجر سخت که با کوفتن گل در قالب تهیه می شود. ابعاد تقریبی این آجر 22*11*5 سانتی متر است.

آجر فلکه چیست؟

آجر فلکه، آجر تراشی که دو مثلث از دو گوشه آن بریده شده باشد، آجر نیم گرد، آجری که به دو صورت کمانی از دایره برش خورده است.

آجر قرمز چیست؟

آجر قرمز، از آجرهای نامرغوب سرخ رنگ که در بخش های داخلی دیوار به کار می رود.

آجر قزاقی چیست؟

آجر قزاقی، نوع آجر با ابعاد تقریباً 20*10*5 سانتی متر، نوعی آجر مستطیل شکل مرغوب برای استفاده در نماسازی.

آجر قفلی چیست؟

آجر قفلی، آجر به صورت L  برای نشستن چهارچوب به در و پنجره های چوبی در آجرهای نبش.

آجر قلمی چیست؟

آجر قلمی، آجری که از طول نصف شده است.

آجر قناس چیست؟

آجر قناس، آجری که به صورت لچکی و مثلث بریده شده باشد.

آجر کاردی (لب کاردی) چیست؟

آجر کاردی (لب کاردی)، جری که از یک طرف دارای ضخامت معمولی است ولی طرف دیگر آن تقریباً حدود نیم سانتیمتر است.

آجر کاری خُفته و رُفته چیست؟

آجر کاری خُفته و رُفته، نوعی خاص از نحوة نماسازی با آجر، که بعضی از آن ها در سطح پایین و بعضی دیگر در سطح بالا قرار می گیرند و به بیان دیگر با هم اختلاف سطح دارند.

آجر کاشی چیست؟

آجر کاشی، تلفیق آجر بدون لعاب و کاشی خای لعاب دار الوان به صورت معرق.

آجر کلاغ پر چیست؟

آجر پرکلاغی، آجری که یک گوشة آن به اندازه ضلع کوچک آجر قطع شده باشد.

آجر لعابدار چیست؟

از مصالح تزیینی، آجری که قسمت خارجی آن لعاب داده شده باشد.

آجر ماسه آهکی چیست؟

از اختلاط گرد آهک زنده با ماسه سیلیسی یا ماسه سیلیکاتی تهیه می شود. ت. مواد یاد شده را به نسبت وزنی 1 به 8 تا 1 به 12 درهم می آمیزد و سپس روی آن، کمی آب اضافه می کنند. خمیر ماسه آهک را در قالب های فولادی می ریزند و آن را تحت فشار 400 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع شکل می دهند. آن گاه قالب ها را به مدت 4 تا 8 ساعت در استوانه های فولادی ته بسته در محیطی دارای بخار آب 180 تا 200 درجه و در فشار 8 تا 12 اتمسفر قرار می دهند. در این وضعیت، مخلوط ماسه آهک به سیلیکات کلسیم تبدیل می شود. محصول نهایی را به نام آجر ماسه آهکی به بازار عرضه می کنند. تا هنگامی که استاندارد ملی ایان در این زمینه منابعی را تهیه و تدوین نکرده، ویژگی های این آجر را باید مطابق با ویژگی های  مندرج در استانداردهای معتبر بین المللی در نظر گرفت.

آجر مشمس چیست؟

آجری که در آفتاب خشک شده باشد.

آجر موزائیک چیست؟

آجری که از دو قشر زیرین و  رویه تشکیل می شود.

1.         قشر زیرین یا آستر، مخلوی است از سیمان پرتلند و ماسه شستة گرد گوشه( رودخانه ای یا معدنی) یا تیز گوشه (شکسته)، به قطر 5 میلیمتر، با نسبت حجمی 1 واحد سیمان 3 واحد ماسه شسته.

2.         قشر رویه، که در معرض سایش قرار دارد و از دانه دانه شود و فاقد ترک های مویی، شوره (سفیدک)، لب بریدگی و تابیدگی باشد.

آجر نره چیست؟

آجری که در برابر درجه حرارت های بالا مقاومت زیاد داشته باشد و در ساختمان اجاق ها، کوره ها و شومینه ها به کار می رود.

آجر نسوز چیست؟

آجری که از اکسید منیزیم و برخی از سیلیکات های دیر گداز ساخته شده است. این آجر در برابر حرارت شدید مقاومت داشته و در  ساختمان کوره ها و به خصوص کوره های ذوب فلزات به کار می رود.

آجر نظامی چیست؟

نوعی از آجر به اندازة چهار آجر معمولی با ابعاد تقریباً 45*25*6  سانتی متر.

آجر نما/ آجرِ نما چیست؟

بنایی که تزیینات بدنة آن با آجر اجرا شده است/ آجری که برای پوشش نمای ساختمان به کار می رود.

شکل و اندازه آجرهای موزائیک و سیمانی

آجرهای موزائیک و سیمانی ممکن است به شکل های مربع، مستطیل و یا چند ضلعی ساخته شوند ولی اغلب آن ها را به شکل مربع و به ابعاد اسمی 10*10 ، 15*15 ، 20*20 ، 25*25 ، 30*30 ،  5*50  سانتیمتر به بازار عرضه می کنند. ضخامت آجرهای موزائیک چهارضلعی باید حدود 10 درصد بزرگترین فاصله دو ضلع مقابل باشد و اختلاف موجود بین حداکثر و حداقل ضخامت در نقاط مختلف یک آجر موزائیک یا سیمانی نباید، از  6 درصد حداکثر ضخامت آن بیشتر باشد.

آجر یال چیست؟

آجری که در رأس قوس، طاق ها و کنج حاصل از به هم رسیدن دو زاویه دو سوی طاق را با مقطعی مثلثی پر می کند.

تعاریف کوتاه از آجر

آجر دوبر

•           آجر نبش ستون

آجر زرد

•           نوعی آجری زیبا و با دوام.

آجر سه قدی

•           ¾ آجر

آجر شستی

•           ½ کلوک

آجر کاری مضرس

•           آجر کاری با نقوش دندانه دار.

آجر کلوک

•           ½ آجر.

آجر گری

•           آجرکاری با آجر فشاری.

آجر مُهری

•           آجر کوچک منقوش.

آجر نیمه

•           ½ آجر

آجرها به چند دسته تقسیم می شوند؟

شناخت انواع آجر مانند: آجر فشاری، آجر بهمنی، آجر نسوز، آجر ماشینی، آجر بتنی و جدول مرغوبیت انواع آجر را در این محتوا بخوانید.

آجریا آجور یا آگور واژه ایست یونانی که به خشت هایی می‌گفتند که احکام یا فرامین دولتی بر روی آن نوشته می‌شد (حک می‌گردید) و به وسیله پختن این خشت ها، نوشته‌ها را بر روی آن پایدار می‌کردند.

آجر فشاری

دلیل نامگذاری این نوع آجر اینست که در ابتدای تولید این نوع آجر خشت آن با دست زده می‌شد و با فشار دستی کارگران خشت زن گوشه‌های قالب به وسیله گل مخصوص پر می‌گردید. ابعاد این نوع آجر ۵×۱۰×۲۰ و یا ۵/۵×۱۱×۲۲ سانتیمتر می‌باشد.

این نوع آجر برای کلیه کارهای ساختمانی مانند گره چینی، طاق ضربی، دیوارهای حمال و تیغه چینی مناسب است.

برای مشاهده قیمت آجر فشاری اینجا کلیک کنید.

آجر بهمنی

در صورت استفاده از آجر در نماچینی رنگ آجر اهمیت پیدا می‌کند. برای استفاده در نماچینی آجرهایی به رنگ‌های زرد کمرنگ که به آن آجر سفید می‌گویند و زرد پررنگ که به آن آجر بهمنی می‌گویند و همچنین آجرهایی به رنگ قرمز روشن یا قرمز سیر در بازار وجود دارند.

در حدود سالهای ۱۳۲۰ تا ۱۳۴۰ یک نوع آجر ابلق به رنگ‌های قرمز و زرد بنام آجر بهمنی به بازار عرضه می‌شد که بوسیله کوره آجرپزی به همین نام تهیه می‌گردید.

ضخامت آجرهای مورد استفاده در نما ممکن است ۳ تا ۴ یا ۵ سانتیمتر باشد ولی دو بعد دیگر این آجرها مانند آجرهای فشاری یا ماشینی ۱۰×۲۰ می‌باشد.

برای تهیه مصالح اولیه و همچنین مراحل خشت‌زنی و خشت‌ خشک‌کنی آجرهای رنگی دقت و هزینه بیشتری به عمل می‌آید.

برای مشاهده قیمت آجر بهمنی اینجا کلیک کنید.

آجر نما

این نوع آجر نمای ساختمان که به نسبت آجر معمولی سبک تر است، نصب آسان تری داشته و به صرفه تر است در رنگ ها و طرح های متنوع و زیبایی(رنگ های مشابه آجر معمولی) در دسترس و قابل تهیه هستند.

دوام و بقای این نوع آجر ها نیز بالا تر بوده و دچار خوردگی، شوره و لق شدگی نمی شود.

طراحی این آجر ها به گونه ای بوده که مطابق با طرح ها و دیزاین های مختلف و همچنین شرایط داخلی وبیرونی ساختمان باشند.

نصب این آجر ها به حدی آسان است که به یک تیم تخصصی برای کار گذاری آن نیازی نیست. همچنین با تمامی شرایط اقلیمی و آب و هوایی سازگار است. از آنجایی که سبک است هزینه های حمل و نقل آن نیز مناسب تر است. قابل توجه است که آجر نما دارای تنوعات بسیاری است که برخی از آنها، قیمتشان در سایت بارگذاری شده است.

برای مشاهده قیمت آجر نما اینجا کلیک کنید.

آجر نسوز

آجرهای نسوز در واقع نوعی چینی هستند که از خاکهای نسوز تهیه می‌شود. چینی ، نوعی سرامیک مرغوب است که دارای ساختاری ظریفتر و متراکمتر از سفال است. دمای پخت آجرهای نسوز ، حدود 1500 درجه سانتی‌گراد می‌باشد.

از آجرهای نسوز بدلیل مقاومت حرارتی بالا ، در پوشش درونی کوره‌های صنعتی استفاده می‌شود. آجرهای نسوز انواع مختلفی دارد. باتوجه به نوع ماده استفاده شده در ترکیبات آنها ، گستره‌های مختلفی را تحمل می‌کنند. تا دهه 1960 از کربن و خاک نسوز برای پوشش کوره‌ها استفاده می‌شد، اما امروزه با ساخت انواع آجرهای نسوز از آنها در پوشش داخلی کوره استفاده می‌شود.

برای مشاهده قیمت آجر نسوز اینجا کلیک کنید.

آجر ماشینی

آجر ماشینی یا آجر سوراخ‌دار که بر روی سطح بزرگتر آن ۸ یا ۱۰ سوراخ به قطر ۱/۵ تا ۲ سانتیمتر وجود دارد. این آجرها در بازار ایران به آجرهای هشت یا ده سوراخه ماشینی معروف است.

علت وجود این سوراخ‌ها این است که، در هنگام دیوارچینی ملات به طور عمودی نیز در آجر نفوذ کرده و باعث استحکام بیشتر دیوار شود. در ساخت دیوارهای حمال به دلیل اینکه می‌توان به وسیله سوراخ‌های موجود در سطح آجر آنرا با میلگرد، مسلح کرد از این نوع آجر استفاده می‌شود. دیوار آجری مسلح برای مقابله با نیروی زلزله ساخته می‌شود.

آجر بتنی

آجر بتنی محصول جدیدی است که با تکنولوژی آلمان و به صورت کاملا اتوماتیک تولید میگردد. نمیتوان گفت این آجر جایگزین آجر فشاری است؛ چرا که کیفیت و مزایای آجر بتنی قابل مقایسه با آجر فشاری نیست و از هر لحاظ نسبت به آجر فشاری برتری دارد. از جمله:

•           استحکام بیشتر

•           تحمل بار بیشتر

•           مقاومت رطوبتی بالاتر

•           مقاومت بیشتر در برابر یخ زدگی

•           قابلیت استفاده در نمای ساختمان

•           شکستگی کمتر هنگام بارگیری و تخلیه (که نشان از استحکام و کیفیت بالای این محصول است)

•           ملات گیری بهتر و مصرف کمتر سیمان

•           حذف نیاز به سیمان کاری دیوار

•           قیمت مناسب تر و علاوه بر آن کاهش هزینه های ساخت به سبب مصرف کمتر سیمان و افزایش سرعت ساخت

مرغوبیت آجر

آجر مرغوب آجری است که بتواند بارهای وارده از ساختمان را به خوبی تحمل نموده و خرد نشود که البته مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران به موجب استاندارد شماره 7 روش هایی برای آزمون آجر مرغوب پیشنهاد نموده است ولی از انجا که وسائل آزمایش در همه کارگاه‌ ها مخصوصاً کارگاه‌های کوچک موجود نیست و با توجه به اینکه قسمت اعظم اجر تولید شده در مملکت را همین کارگاه‌ها مصرف می‌نمایند باید طریقی پیشنهاد نمود که یک فرد عادی با کمی تجربه بتواند آجر مرغوب و نامرغوب را از هم تمیز داده و در مکان های حساس مخصوصاً دیوارهای باربر از آجر مرغوب استفاده نماید.

آجر مرغوب آجری است که خوب پخته شده باشد و خاک رس موجود در ان در اثر حرارت به مرحله خمیری رسیده و موجب چسبانیدن و دانه‌هاهی سنگی داخل خشت به یکدیگر بشود. چنین آجری دارای رنگی باز و روشن می‌باشد رنگ آجر نامرغوب مات و غیر شفاف است و از به هم زدن دو قطعه اجر مرغوب صدای زنگ، بلند می‌شود تقریباً مانند صدایی که از واردکردن ضربه کوچکی به کاسه چینی سالم به گوش می رسد. در صورتی‌که اگر آجری خوب پخته نشده باشد صدای مرگ می دهد، مانند صدای کاسه چینی ترک‌خورده‌ای که در اثر ضربه‌زدن به آن به گوش می‌رسد.

همچنین اگر آجر، مرغوب باشد در موقع تخلیه به وسیله ماشین‌های گمپرسی تعدا معدودی از آنها می شکند در صورتیکه تعداد شکست‌های آجرهای نامرغوب در موقع تخلیه بسیار زیاد می باشد.  آجر مرغوب، توپر و متراکم‌تر از آجر نامرغوب است. در این صورت اگر آجرها را با دست سبک سنگین نماییم (با دست وزن کنیم) آجر مرغوب سنگین‌تر است. پیچیدگی آجر مرغوب نباید از یک میلی‌متر بیشتر باشد. مؤسسه‌ استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران به موجب استاندارد شماره 7 آجر را از لحاظ مرغوبیت به سه دسته تقسیم کرده است به شرح زیر:

•           آجر با کیفیت مناسب

•           آجر با کیفیت معمولی

•           آجر با کیفیت ویژه

به موجب همان استاندارد آجر مرغوب درجه یک باید بتواند 350 کیلوگرم و اجر درجه دو 250 کیلوگرم و آجر درجه سه 150 کیلوگرم نیروی فشار را بر سانتی‌متر مربع تحمل نماید و در زیر فشارهای فوق به حد گسیختگی برسد.

نام منبع: دایره المعارف معماری و شهرسازی

تحریریه آب و خاک سازان،محمدلطفی،شیراز

برچسب ها :