هر آنچه که در مورد سبک معماری هایتک باید بدانید

تحریریه اب و خاک سازان با استفاده از رفرنس ها

هر آنچه که در مورد سبک معماری هایتک باید بدانید

سبک معماری هایتک یا معماری فناوری برتر یا تکنولوژی پیشرفته (high-tech) یک سبک معماری و طراحی صنعتی است که در دهه ۱۹۷۰ پدیدار شد و عناصر پیشرفته تکنولوژی و صنعت را با هم ترکیب کرد. معماری  High-tech به صورت سیمای تازه‌ای از مدرنیسم ظاهر شد، یک توسعه ایده‌های پست مدرنیسم که با پیشرفت در اصول فنی همراه شد. این دوره به عنوان یک پل بین مدرنیسم و پست مدرنیسم عمل می‌کند. در سال ۱۹۸۰ تمیز دادن معماری High-tech و معماری پست مدرن دشوار بود. شمار زیادی از مطالب و ایده‌های آن در معماری پست مدرن غرق شده بودند. این معماری، برای به تصویر کشیدن هرچه بیشتر نقش و جایگاه تکنولوژی و صنعت، از فن آوری و صنعت پیشرفته روز دنیا در طراحی ساختمان استفاده می‌کرد.

سبک معماری هایتک نقطه‌ گذر از معماری مدرن به پست‌مدرن

به عبارتی دیگر معماری هایتک که به عنوان معماری اکسپرسیونیسم نیز شناخته می‌شود، شیوه‌ای از سبک معماری مدرن متاخر است که در دهه ۷۰ میلادی از ترکیب المان‌های صنایع هایتک و تکنولوژی با طراحی ساختمان متولد شد. معماری هایتک در نقش مدرنیسم و دنباله‌ای از نظریات آن، کمک شایانی به تعالی این سبک کرد. به طوری که امروزه، معماری هایتک را پلی بین مدرنیسم و پست‌مدرنیسم می‌شناسند. از این‌رو می‌توان سبک هایتک را نقطه‌ خاکستری گذر از معماری مدرن و ورود به معماری پست‌مدرن دانست.

پشت و رو کردن بنا با سبک هایتک

معماری هایتک یا تکنولوژی پیشرفته، سبکی از معماری است که بسیاری از افراد قیاس این سبک از معماری در کنار سایر سبک‌هایی که مطرح شد را مانند پوشیدن پشت و روی یک لباس می‌دانند. دلیل این امر هم این است که سبک معماری هایتک تمامی تجهیزات و ابزار پیشرفته‌ای که تا پیش از این در درون ساختمان و بنا خود را نشان می‌دادند را بیرون کشید و به سمت ظاهر بیرونی ساختمان منتقل کرد؛ در درون سازه نیز فرم‌های انعطاف‌پذیری را قرار داد.

سبک هایتک ، نو ظهور اما ناشناخته در ایران

معماری هایتک، سبک‌ نوظهوری به شمار می‌رود که علیرغم محبوبیت بالای خود، همچنان در میان دانشجویان و معماران ایرانی ناشناخته است. ساختمان‌ها در این سبک معماری به‌طور عمده در اروپا و شمال آمریکا ساخته شدند. پس از تخریب تعداد زیادی از ساختمان های تاریخی در طول جنگ جهانی دوم تعمیر آن‌ها کار بسیار مشکلی بود. معماران مجبور بودند بین تکرار عناصر تاریخی یا تکرار آن‌ها با مصالح جدید و یکی را انتخاب کنند.

در دهه 1970 پیشرفت های تکنولوژیکی و علمی تاثیر بسیار زیادی بر جوامع زمان خود داشت. این پیشرفت ها با سفر به ماه و قدم گذاشتن نیل آرمسترانگ بر آن در سال 1969 به اوج خود رسید. این تحولات علمی به نوبه خود موجب تغییر دید مردم و بطور خاص تغییر نوع نگرش معماران در استفاده هرچه بیشتر از تکنولوژی های روز شد.

ریشه نام معماری هایتک

این سبک نامش را از کتاب: High-Tech: The industrial style and source book for the home  گرفته‌است که توسط دو روزنامه‌نگار معماری به نام‌های جان کرون و سوزان اسلزین نوشته شد و در نوامبر ۱۹۷۸ توسط انتشارات Clarkson N. Potter در نیویورک منتشر شد. در این کتاب عکس‌های زیادی از کاربرد مواد و مصالح محیط‌های صنعتی پیشرفته توسط معماران در منازل مسکونی وجود داشت.

این سبک را چگونه تشخیص دهیم؟

وجود لوله‌ها و سایر موارد تجهیزاتی در بخش بیرونی ساختمان و نورپردازی بسیار زیاد از جمله مشخصه‌های اصلی این سبک از معماری است. سبک هایتک که با نام‌های دیگری همچون فناوری برتر یا تکنولوژی پیشرفته نیز شناخته می‌شود، ویژگی‌های خاص خود را دارد.

مشخصات و ویژگی های سبک معماری هایتک

از جمله ویژگی‌هایی که می‌توان برای آن برشمرد بدین شرح می‌باشند:

• در این بناها ساختار پنهان نمی‌شود بلکه از عناصر ضروری ساختمان‌سازی استفاده‌ای پرمعنی و واضح می‌شود.
• فرم در خدمت عملکرد بنا قرار دارد.
• بناهای هایتک شباهت‌های خاصی به ساختمان‌های مینی‌مال دارند. مهم‌ترین وجه تشابه آن‌ها، سادگی جالب توجهی است که در آن‌ها ایجاد شده است.
• استفاده از جزئیات غیرضروری و تجملاتی در این بناها مرسوم نیست.
• داشتن ساختار فلزی برای این ساختمان‌ها پرکاربرد است.

• اتصالات پنهان نمی‌شوند و سازه‌ها را با هیچ چیزی نمی‌پوشانند.
• ساختمان‌ها دارای پوسته بیرونی سرسخت و نفوذناپذیری هستند.
• کانال‌های هوا و دودکش‌ها در حالی که کاملا در معرض دید قرار دارند، بیان‌گر فرم بنا می‌باشند.
• قطعات پیش ساخته صنعتی در معماری هایتک به شیوه‌های خلاقانه‌ای در کنار هم قرار می‌گیرند. کافی است برای درک این مساله، به نحوه اتصال قطعات در بناهای مدرن، پست‌مدرن و هایتک توجه کنید.
• این نوع معماری برای صنایع مختلفی از جمله: صنایع نظامی، صنایع الکترونیکی و علوم محض کاربرد دارد.
• علاوه بر ساختار فلزی، استفاده از دیوارهای شیشه‌ای هم باعث ایجاد جلوه‌های تکنولوژیک در بناها می‌شود.
• فضاهای باز بسیار زیاد داخلی و دسترسی آسان به تمام طبقات به میزان کاربرد ساختمان بالا می‌رود.
• تاکید بر اجزای صنعتی و پیش ساخته به صورت منظم

•  ایجاد فضاهایی یکپارچه از طریق استفاده از Space frame ها و عناصر صنعتی پیشرفت
• استفاده از دیوارهای شیشه ای پایا و ایستا به صورت سطوح یک پارچه در جداره های بیرونی بنا، با بکار گیری اجزا و ساختارهای مرکب فولادی سبک

سبک معماری هایتک از زبان ریچارد راجرز

این سبک که نخستین بار با طراحی ساختمان ژرژ پمپتو توسط ریچارد راجرز و رنزو پیانو وارد دنیای معماری شد تا به جایی پیش رفت که در دهه ۸۰ میلادی، تشخیص نمونه معماری هایتک و پست‌مدرن ممکن نبود.

ریچارد راجرز در مصاحبه خود با تلویزیون بی بی سی این عقیده را چنین بیان می‌کند:
«ایده‌هایی که معماری می‌کنیم، از خیلی لحاظ ریشه در باورهای ما دارد و به این ربط پیدا می‌کند که ما ساختمان را مثل یک کتاب بخوانیم. برای اینکه ساختمانی خوانا باشد، باید جریان ساختن آن قابل رویت باشد. این شیوه‌ای است که ما معماری می‌کنیم و احساس ما این است که این کار در گذشته هم انجام می شده است این موضوع اصلاً تازگی ندارد، کلیساهای عظیم گوتیک مثالی بسیار روشن است. زمانی که آب از درون ناودان شرشر کنان تخلیه می‌شود، خیلی هیجان انگیز است. علم همه ما را به هیجان می‌آورد. ما معماران عقیده داریم که قرن حاضر قرن علم است، فیلسوفان نیز همین عقیده را دارند. منظورم از علم خیلی کلی است. ما شاهد انقلابات شگفت آوری در علم بوده‌ایم و عقیده داریم که علم و تحقیق عملی ما را با اهنگ معماری بهتر آشنا می‌کند و این مورد علاقه ما است که می‌توان به شکلی مفاهیم علمی را با تعبیر شاعرانه‌ای طرح و تبیین کرد.»

وی در جایی دیگر می‌نویسد: « تکنولوژی به ما کنترل بیشتری عرضه می‌کند و نه کمتر. ساختمان‌های آینده بیشتر شبیه روبات خواهند بود تا معبد. مانند آفتاب پرست، آنها خود را با محیط پیرامون تطبیق می‌دهند». شاید بتوان زیر بنای فکری این سبک را در جمله راجرز خلاصه کرد که می گوید در عصر مُدرن باید در ساختمان‌های مدرن زندگی کرد.

ساختمان چرخان سانتیاگو کالاتراوا

سانتیاگو کالاتراوا که بیشتر شهرتش را مدیون طراحی سازه‌های عظیم و شگفت‌انگیز کابلی است، اثری به سبک هایتک را نیز به نام خود ثبت کرده است. کمر چرخان که در ابتدا مجسمه‌ای الهام گرفته شده از چرخش ستون فقرات انسان بود. به دنبال درخواست جانی اورباک، مدیرعامل سابق شرکت ساختمانی HSB، از سانتیاگو کالاتروا مبنی بر طراحی سازه‌ای بر اساس مجسمه معروف این معمار، به نخستین برج چرخان دنیا بدل شد. این برج چرخان که در مالموی سوئد اجرا شده است و به سبک فوتوریسم نسبت داده می‌شود، نخستین برج چرخان دنیا و نیز یگانه اثر سانتیاگو کالاتراوا در سبک هایتک به شمار می‌رود.

نورمن فاستر و سبک معماری هایتک

نورمن فاستر یکی از معماران پرکاری است که آثاری در بسیاری از سبک‌ها دارد. با این حال یکی از برجسته‌ترین آثار وی، ساختمان مرکزی شرکت بانکداری هنگ کنگ و شانگهای یا به اختصار HSBC است که به سبک هایتک طراحی شده است. به گفته نورمن فاستر، مهم‌ترین دلیل طراحی این ساختمان به سبک هایتک، ایجاد فضاهایی یکپارچه با پلانی باز است که جز از طریق حذف ساختارهای باربر داخلی و استفاده از دکل‌های مرکب میسر نمی‌شد. البته این معمار برجسته آثار دیگری نیز به سبک هایتک دارد که من جمله آنها می‌توان به برج هرست نیویورک (Hearst Tower)، استادیوم ۹۰ هزار نفره ویمبلی لندن (Wembley Stadium) و نیز برج تبر سنت ماری ۳۰ (۳۰ St Mary Axe) اشاره کرد.

آثار هایتک برجسته کنزو تانگه

کنزو تانگه که باز طراحی بسیاری از ساختمان‌های تخریب شده ژاپن بعد از جنگ جهانی دوم به عهده وی گذاشته شده بود، بیشتر به عنوان پیشگام سبک متابولیسم شناخته می‌شود و آثار برجسته‌ای به سبک هایتک دارد که از جمله برجسته‌ترین نمونه‌های آن می‌توان به ساختمان دولتی متروپولیتن توکیو (Tokyo Metropolitan Government Building)، برج مودو گاکوئن کُکون توکیو (Mode Gakuen Cocoon Tower)، و کلیسای جامع سنت مری توکیو (Saint Mary’s Cathedral) اشاره کرد. 

ایفل ، اولین بنا در سبک هایتک

قبل از هر چیزی، مورخان هنر معماری بر روی این نکته اتفاق نظر دارند که اولین بنایی که به سبک هایتک ساخته شد، برج ایفل بود. برج ایفل در سال 1870 و با ادعای بلندترین سازه‌ فلزی جهان ساخته شد. این برج خصوصیات بناهای هایتک را در خود جای داده است. برج ایفل در نمایشگاه ۱۸۸۹ پاریس ساختمان ایده‌آل و آرمانی معماران های تک است.
برج ایفل با ۳۳۰ متر ارتفاع و اسکلت فلزی نمایان، نمادی از دستاوردهای تکنولوژی در عصر مدرن است.

اصول فکری و طراحی این سبک را می توان در ده مورد ذیل خلاصه کرد:

۱-  بینش پوزیتیویسم و خوشبینی به علم و پیشرفت علمی و تکنیکی
۲- نمایش تکنولوژی به عنوان عصاره و دستاوردعصر جدید
۳- نمایش پروسه ساخت
۴- شفاف نمودن، لایه لایه کردن و نمایش حرکت در ساختمان
۵- نمایش ساختار و اجزاء درون بنا در نمای ساختمان
۶- استفاده از رنگ‌های روشن وساده
۷- سازه و ساختار به عنوان تزئینات
۸- استفاده از اجزاء کششی سبک
۹- جدا کردن بخش‌های سرویس دهنده از قسمت‌های سرویس شونده
۱۰- طراحی بام ساختمان به عنوان نمای پنجم ساختمان

موضوعی که لویی کان در دهه شصت عنوان کرد (بخش‌های سرویس دهنده (قسمت‌های خدماتی ) از بخش‌های سرویس شونده (قسمت‌های سکونتی)  مجزا شوند) هم اکنون یکی از موارد بسیار مهم در ساختمان‌های هایتک است.

برچسب ها :