چگونگی طراحی و اجرای فضاهای بازی کودکان

در این مطلب می خوانید:

کودکان باید در فضای بازی رشد کنند

در طراحی این فضاها باید به این موضوعات دقت کنید

برای تقسیم بندی فضاهای بیرونی باید معیارهای درستی تعریف کنید

به فعالیت ها و بازی ها تنوع دهید

کودکان کسانی هستند که به طور ناخودآگاه، بیشترین احساس شادمانی را در هنگام رویارویی با طبیعت و یا زمین های بازی در فضای باز دارند. آنها اصلی ترین مشوق برای معماران منظر هستند. بنابراین طراحی فضایی که بتواند به طور هم زمان، تمامی فاکتورهای موردنیاز کودکان، از جمله امنیت، سلامت و محیط مفرح را فراهم کند، یکی از اصلی ترین مسئولیتهای معماران منظر است. فضاهای طراحی شده برای کودکان، برای دیگر افراد نیز خوشایند است. در این مطلب به معرفی امکانات و تجهیزاتی که برای این فضاها لازم است می پردازیم.

کودکان باید در فضای بازی رشد کنند

هدف محیط های نگهداری از کودکان (چه فضای داخلی و چه بیرونی)، تامین محیطی است که به گستره کاملی از رشد بچه های نرمال منتهی شود و انواع بازی هایی است که این پیشرفت را فراهم می کند.بازی و تفریح وسیله اصلی و اولیه یادگیری و پیشرفت در سال های نخستین عمر است. رشد فیزیکی اغلب به ماهیچه های بزرگ، فعالیت های حرکتی عمده و سنگین از قبیل دویدن، بالا و پایین پریدن و بالا رفتن در ارتباط است. از طریق این فعالیت ها بچه ها بدنشان را می شناسند، از توانایی ها و محدودیت هایشان آگاه می شوند و با یادگیری مهارت های به خصوص، احساس اعتماد به نفس آنها رشد می کند.

 نوع دیگری از رشد که هم جسمانی و هم فکری است، اغلب آن را رشد شناختی- ادراکی می نامند، با انواع بازیهایی که با تدبیر و مهارت انجام می شود به دست می آید. بازی هایی که کودکان از طریق دستکاری جدی در عناصر محیط، مفاهیم کارآیی و ارتباط هریک از آنها را با یکدیگر می شناسند. این موضوع در بازی هایی که با اشیای کوچک انجام می شود، واضح و قابل شناسایی است؛ چیزهایی که نیازمند افزایش کنترل حرکت های ظریف است.

در بسیاری از بازی ها حتی از طریق دسته بندی کردن برگ ها در اندازه ها و شکل های مختلف، یا آزمایش کردن با مقداری آب و ماسه هم می توان این فرصت را در فضای بازایجاد کرد.
 رشد اجتماعی شامل مهارت کودک در تعاملات اجتماعی و رشد قدرت تکلم، در بازی های نمایشی بروز می کند. کودکان با بازی در نقش هایی همچون خانه بازی، آتش نشان ها و آدم فضایی، مهارت های اجتماعی شان را افزایش می دهند.

در حالیکه کودکان می توانند راه های زیادی را برای استفاده از محیط طبیعی پیدا کنند (درختان، صخره ها و بوته ها و ...)، به نظر می رسد بازی با ساختارهای طراحی شده واکنش خلاق را کاهش می دهد. به عبارتی دیگر اگر یک وسیله بازی بیش از حد نامفهوم باشد، ممکن است همانطور بماند و خیلی به ندرت مورد استفاده قرارگیرد.    

بنابراین بهترین محیط برای رشد فیزیکی،ادراکی و اجتماعی کودکان باید فرصت هایی را برای عکس العمل های گوناگون عرضه کند. این جنبه های مختلف رشد لازم و ملزوم یکدیگرند. برای مثال بازی حرکتی سنگین به تندرستی کمک می کند و همچنین کودک در رشد ادراکی دقیق تر می شود و به عنوان یک پایه و اصل برای مراحل رشد ادراکی بعدی است.

برای درک اهمیت تاثیر محیط بر رفتار، نیاز به تجزیه تحلیل محیط مبتنی بر این موضوع است که آیا محیط برای رفتارهای گوناگون بچه ها تجهیز شده است یا خیر؟ آیا یک کودک خسته و ناراحت می تواند به یک منطقه خصوصی، دنج و راحت پناه برد و کسب انرژی کند؟ یا اینکه محیط تکراری و خسته کننده است؟ آیا بچه های خجالتی می توانند محیط محصوری را پیداکنند که بتوانند با بچه های دیگر ارتباط برقرار کنند یا چنین بچه هایی باید در محیط های بازی تماشاچی باشند و یا باخودشان بازی کنند؟
محیطی که انتظار می رود حامی گروهی از کودکان دارای روحیات خاص خود باشد، بهتر است شامل فضاهایی برای روحیات مختلف، سطوح انرژی متفاوت و انواع پیچیدگی های اجتماعی باشد.

در طراحی این فضاها باید به این موضوعات دقت کنید

برنامه ریزی و طراحی امکانات را با محیط هماهنگ کنید

 در مراحل اولیه طراحی، قبل از درنظرگرفتن هر ویژگی خاصی، تعیین اهداف برنامه آموزشی بسیار اهمیت دارد. نویسندگان متعددی به این نتیجه رسیده اند که یکی از دلایل اصلی که باعث به ثمر نرسیدن فضای مراقبت از بچه ها می شوند، عدم هماهنگی پیام های محیطی و فرصت ها و اهداف رفتاری کارکنان باهم است. گری مور دریافت که طراحی و چیدمان امکانات مراقبت از کودکان، می تواند فعالیت های گروهی، رفتار فردی و واکنش های روان شناختی بچه ها و مراقبان را تحت تاثیر قرار دهد.

محیط می تواند برای مربیان در دستیابی به اهداف، سهولت و یا درآن اختلال ایجاد کند. ممکن است فضاها برای فعالیت های برنامه ریزی شده به اندازه کافی بزرگ نباشد یا اینکه بیش از حد بزرگ باشد و سبب بروز رفتارهای بیهوده و تصادفی شود. برنامه ریزی و طراحی امکانات برای اینکه یک برنامه مراقبت را پوشش دهد باید براساس فلسفه، برنامه و اهداف آموزشی آن شکل گیرد. طراحی امکانات چه نوسازی فضای موجود و چه احداث امکانات جدید، باید از این اهداف برنامه ریزی شده، پیروی کنند و برنامه های آموزشی را حمایت نمایند.

ساتفین بر این باور است که عدم هماهنگی میان فضای واقعی و رفتار موردنظر می تواند به رفتار مخرب، توجه کمتر و مکالمات با صدای بلندتر منتهی شود. نمونه هایی از چنین موقعیت هایی که توسط مولفان ارائه شده شامل موارد زیراست:

• هدف مربی حمایت از آزادی عمل است، ازطریق ایجاد فرصت هایی برای انتخاب خود کودکان، درمقابل محیطی که تعداد کارهایی که کودک می تواند انجام دهد آنقدر کم و محدود است که حق انتخاب ندارد.
• هدف مربی افزایش گستره توجه کودکان است، باکمک به آنها برای حفظ علاقه در فعالیتی که خودشان انتخاب کرده اند در برابر محیطی که فقط فرصت های بازی ساده را ارائه می دهد (مثلا یک سرسره، فرصت ناچیزی را به لحاظ تنوع در بازی ارائه می دهد).
• قصد مربی کارکردن بچه ها به طور مستقل از یکدیگر است برخلاف محیطی که برای بازیهای گروهی در نظر گرفته شده است در عین حال بدون در نظرگرفتن موقعیتی که فقط برای یک کودک باشد.

معلمانی که مراکز بازی جالب و وسوسه انگیز را تدارک می بینند و سپس از کودکان انتظار دارند که آنها را نادیده گرفته و برای مدت طولانی به معلم توجه کنند، مشکلات مربوط به نظم و انضباط را به وجود می آورند.
مطالعات بسیاری نشان داده است که فضای بیرونی برای مراقبت کودکان اغلب برای بازی آزاد در درجات مختلف استفاده می شود، بنابراین حتی در یک برنامه سازماندهی شده، فضای باز بیشتر به فعالیتهایی که توسط خود کودکان انجام و برنامه ریزی می شود اختصاص دارد. درعوض به طراحان پیشنهاد می شود هنگام طراحی فضای بیرونی بیشتر به بازی های آزاد تاکید داشته باشند. بازی هایی که تا حدامکان به مراقبت و قانون گذاری معلمان نیاز کمتری داشته باشد.

 به تعداد و سن کودکان توجه کنید

از دیدگاه طراحی دوبعد مهم تعداد کودکان و گروه سنی آنها است که در کودکان باید درنظر گرفته شود. مسئله اساسی در طراحی فضای بیرونی مراقبت از کودکان این است که، آیا باید چندین منطقه جداگانه برای استفاده گروه های مختلف کودکان ایجاد کرد، یا یک فضای بزرگ با مناطق متمایز که قابل دسترس برای تمام بچه ها در هر زمان باشد. درمراکز بزرگتر، بچه ها اغلب به گروه های کوچکتر تقسیم می شوند.

با یک یا چند مربی ثابت، با یک فضای داخلی مشخص، حتی اگر فضاهای مشترک زیادی داشته باشند. این گروه های کوچک اغلب براساس سن تفکیک می شوند. بنابراین یک کودک پیش دبستانی ممکن است در گروه های سه ساله ها، چهار ساله ها، نوزادها، کودکان نوپا و گروهی از بچه هایی که به سن مدرسه رسیده اند، گنجانده شود.
 

برای تقسیم بندی فضاهای بیرونی باید معیارهای درستی تعریف کنید

براساس شرایط سایت، ارتباط آن با ساختمان، طرح و جانمایی سایت و نحوه ورودی های ساختمان، ممکن است حیاط جلویی و پشتی یا حیاط های شمالی و جنوبی، شرقی و غربی، ایجاد شود. اگر چنین تقسیمی سبب کوچک بودن حیاط یک گروه، کمبود بخش های آفتاب گیر و عدم دسترسی به درختان شود، باید شرایط داخلی ساختمان تجزیه و تحلیل شود.

توسعه حیاط های بازی نباید تابع ساختمان باشد اما بیشتر در تعامل با آن باشد. واضح است که در طراحی و ساخت ساختمانی جدید آزادی عمل بیشتری وجود دارد نسبت به اینکه در بازسازی، با جابجایی در یا پنجره ای بخواهیم ارتباط بهتر بین ساختمان و حیاط ایجاد شود. شاید با بازنگری در سازماندهی بخش های داخلی رابطه بهتری با فضاهای بیرونی ایجاد شود. رابطه حیاط بازی با ساختمان یک رابطه دو طرفه است.

محوطه بازی را با ارگونومی و اندازه کودک بسازید

مورد اصلی در به نتیجه نرسیدن یک طرح، ایجاد محیطی است که از دید پرنده و در پلان نقشه ای کامل و خوب به نظر می رسد ولی درمقیاس و مناسب شخصی که می خواهد درآن حرکت کند نیست. درهنگام طراحی برای کودکان، باید به تراز دید آنها توجه خاصی شود هنگامی که آنها در یک محوطه بازی راه می روند، می دوند، بالا می پرند و یا سینه خیز می روند، باید بتوانند بخشی را که می خواهند مورد استفاده قرار دهند، به راحتی ببینند. مثلا مانعی که بزرگسالان به راحتی می توانند طرف دیگر آن را ببینند ممکن است مانع دید کودک 3-5 ساله شود، کودکی که تقریبا 90 تا 110 سانتیمتر بلندی دارد.

با درک قامت کوچک بچه ها، محبوبیت و وجهه درختان و برج ها برای بالا رفتن مشخص می شود، به خاطرتازگی دیدی که از بالا به پایین دارند و نیز حس قدرتی که ازاین طریق ایجاد می شود. مسئله مهم دیگر در مورد مقیاس، در طراحی ابزار و موقعیت بازی های تخیلی و نمایشی به وجود می آید. کیلافیلد دریافت حتی اگر ارتفاع پیشخوان یک آشپزخانه غیرواقعی مناسب باشد، اما آن پیشخوان از نوع واقعی طولانی تر باشد، تصور کودک مبنی بر اینکه او یک انسان بالغ بوده و مشغول آماده کردن غذااست، خراب می شود. علاوه براین برای رسیدن به موفقیت در فضای بازی باید تجربه کودک از ابعاد فضای سه بعدی (در سه بعد) را درنظر گرفت و ازگرایش محصول برای ایجاد فضاهای بسیار دراز و بلند پرهیز کرد.

فرصت های بازی را افزایش دهید

بسیاری از محققان براین عقیده اند که اغلب محوطه های بازی، بی فایده و ضعیف هستند و حتی فرصت های بازی را تامین نمی کند. حیاطی برای 25 تا 30 کودک که منطقه شن بازی ساده، دوتا تاب و سرسره و سه سه چرخه دارد، قطعا ضعیف و بی خاصیت است. ازطرف دیگر، محوطه ای که تجهیزات بسیاری دارد ممکن است با وجود تنوع بسیار، فقط دو نوع فعالیت را در بر داشته باشد. برای مثال تاب خوردن و بالارفتن، این شرایط و موقعیت ها نمی توانند یک بازی را که به لحاظ رشدی کامل باشد ایجاد کنند.

ایجاد تنوع بسیار در فعالیتها ممکن است مسئله ای پیچیده تر باشند. از آنجایی که تنوع الزاما ارتباطی به تعداد تجهیزات ندارد، ممکن است تمام آنها از یک یا دو نوع باشند. تنوع به بچه ها امکان بالا بردن گستره توجه شان را می دهد. همچنین پیچیدگی یک واحد بازی به فرصت ها اشاره دارد. محققان دریافتند که یک واحد ساده مانند تاب یا سه چرخه فقط یک فرصت بازی را رائه می دهد، درحالی که واحد های پیچیده مانند خمیربازی و ابزار آن و یا یک مزرعه اسباب بازی با حیوانات، چهار فرصت و یک واحد فوق العاده باشد فضای شن بازی با آب و تجهیزات، هشت فرصت را عرضه می کند. بنابراین تنوع چه در واحد های بازی و چه در محوطه بازی، درجه ای از قابلیت برای علاقمند و مشغول نگه داشتن کودکان است.

حواس پنج گانه کودکان را فعال کنید

محیط بیرونی به طور طبیعی برای تحریک حسی سودمند است همانطور که مانچاکس بیان کرده است کودکان (بچه های کوچک) محیط را با روشی بسیار سریع و دقیق حس می کنند. محققان بسیاری ذکر کرده اند که توصیفات کودکان از محیط اطرافشان خیلی دقیق و جزء به جزء با اشاراتی از حیوانات، گیاهان، موجودات طبیعی و فعالیت های انسانی است. گری مور معتقد است که کیفیت محیطی طبیعی می تواند تاثیر مستقیم و محرک بر کودکان داشته باشد. رنگ ها، بافت ها، شکل اشیاء و وضع مراکز بازی می تواند کودک را به برقراری ارتباط با محیط و آموختن از آن ترغیب کند. هر حالت و جنبه از طرح یک حیاط بازی می تواند به عنوان مولفه ای در رشد و آگاهی حسی کودکان در نظر گرفته شود. یک باغ دارای خاک برای چشیدن، لمس کردن، دیدن و بو کردن است.

ناقوس های بادی در شاخه های درختان با وزش باد می توانند موسیقی بیافریند و یک منشور می تواند رنگین کمان ایجاد کند. جریان آب روی سنگ و صخره ها صدای حرکت و ریزش آب ایجاد می کند و جمع شدن آب در یک جا به صورت ثابت (حوض) ابرها را منعکس می کند و می تواند دارای ماهی باشد.مواد و سطوح مختلف توجه ما را به دنیای اطرافشان جلب می کند و راه مهمی برای یادگیری است؛ خصوصاً برای بچه هایی که زیاد به محیط بیرون دسترسی ندارند بسیار با ارزش است.

با انعطاف پذیری محیط، خلاقیت و کنجکاوی کودکان را بیشتر کنید

کارشناسان رشد کودک بر اهمیت ارائه فرصت حرکت و عمل در محیط تاکید کرده و دریافته اند که کودکان، با عناصری که ارزش بازی آنها نهفته است (شن، آب، خاک، درختان) نسبت به اشیاء تعریف شده مثل تاب و سرسره، خلاقانه تر بازی می کنند. در واقع کودکان غالباً به چیزی فراتر از هدف طراحی شده اشیاء در محیط توجه می کنند. هر جا که ممکن باشد برای اهداف کاملاً متفاوت آنها را تغییر داده و استفاده می کنند. کودکان با ساختن محیط خود با دست، نقشه کشیدن را می آموزند و مفهوم تصور و دید پرنده آنها نسبت به ایجاد و خلق مسیرهای خاکی و شنی، خانه های سنگی و شاخه ای (ساخته شده با شاخه درختان)، پل ها و ... توسعه می یابد.

مانچاکس خاطر نشان می سازد نیاز کودکان به تماس جسمی و فعال با محیط، در غلتیدن روی چمن، جمع آوری سنگ ها، بالا رفتن از درخت، سر خوردن روی سراشیبی ها، راه رفتن روی دیوارها، بالا رفتن از بام ها درک می شود. در واقع کودکان تقریباً با هر موقعیتی خود را وفق می دهند و در محیط دستکاری می کنند و اگر محیط به گونه ای طراحی نشده باشد که پاسخگوی این نیاز آنها باشد، کودکان به هر حال راهی پیدا می کنند. گودال ها کنده خواهد شد، آجرها و تخته سنگ ها روی هم انباشته می شود، گیاهان تزئینی لگدمال می شود تا مخفی گاه هایی ساخته شود. در عوض این رفتار مخرب تلقی می شود و سازگاری محیط و برنامه مورد بحث قرار می گیرد.

 طرح باید رفتار طبیعی، کنجکاوانه و فعال کودک را مخاطب قراردهد. مسئله دیگری که اغلب برای بزرگسالان ناخوشایند است نیاز کودکان، نه فقط به ساختن بلکه خراب کردن نیز هست. زمین های بازی ماجراجویی در اروپا مشهور است، اما هنوز در آمریکا به طور گسترده پذیرفته نشده است.

تجهیز یک محیط که قابلیت دستکاری داشته باشد می تواند شامل پاسخ های مختلفی مربوط به طرح باشد که به جریان ساختن و خراب کردن اختصاص داده شده است، از تامین عناصر بازی مثل ماسه، آب و خاک گرفته تا قسمت های بزرگتر از قبیل تخته ها، حصارها، جعبه ها، طناب ها، نردبان ها، خرک، اره و دیگر مواد ممکن برای ساختمان سازی تا استفاده از بخش های متحرک (قابل حمل) در تجهیزات بازی، مشاهدات دقیق تجهیزات و وسایل بازی نشان می دهد که کودکان خیلی بیشتر از سازه هایی استفاده می کنند که شامل فرمان، لاستیک (تایر) و کنده های گردان (چرخان) باشد تا قطعات ثابت.

به فعالیت ها و بازی ها تنوع دهید

بعضی از مربیان براین عقیده اند که اکثر فعالیتهای داخلی می توانند به همان صورت یا بهتر در یک فضای بیرونی با طراحی مناسب انجام شوند. بنابراین طرح یک حیاط بازی علاوه بر ایجاد قسمتی برای سه پایه ها و قاب ها، می تواند شامل مناطق سنگ فرش شده بخصوص خط کشیدن یا سطوح دیواری باشد که بتوان روی آن نقاشی کرد یا طوماری بزرگ کاغذی به آن چسبیده باشد تا بتوان نقاشی دیواری کشید.

موسیقی یک فعالیت سنتی مربوط به بچه های پیش دبستانی است که می تواند به راحتی به فضای بیرونی انتقال یابد و حتی بعضی از عناصر موسیقی می تواند در بخشی از طرح گنجانده شود، از قبیل انواع ناقوس، زنگ و یاسطوحی که با یک مضراب یا چوب بتوان آهنگ هایی ایجاد کرد.

قصه گویی و آوازخوانی گروهی می تواند درفضای بیرونی دلچسب باشد، این فضا می تواند در سطح شیبدار پوشیده از چمن یا حلقه ای از صخره ها که بتوان روی آنها نشست یا کنده های درخت قرار گیرد. همچنین ایده خوبی است اگر برای این منطقه ضربه گیر صدا توسط گیاهان ایجاد کنیم.

فعالیتی که در برنامه داخلی امری عادی است اما در فضای بیرون خیلی عادی به نظر نمی رسد، خوابیدن و استراحت کردن است. تصور چرت زدن در یک روز گرم تابستانی زیر درختان خیلی بهتر از اتاق گرم و دم گرفته داخل است. همان طور، یک خانه درختی با سکوی امن و راحت برای استراحت می تواند مکانی عالی برای یک کودک خسته باشد، تاقبل از پیوستن به بچه های درحال بازی، استراحت کند و شاید از بالا به بازی آنها نگاه کند و یا از طرح شاخ و برگ ها در آسمان لذت ببرد.

انتخاب پوشش گیاهی مناسب برای رفع نیاز به سایه در روزهای گرم تابستان نیز اهمیت فراوانی دارد. طراحان باید نسبت به طرح کاشت، به منظور بهره گیری از سایه درختان، ملاحظه کامل داشته باشند. طرح کاشت درختان باید به گونه ای باشد که بتوانند همچون یک سایه انداز در ساعات تابش شدید خورشید در زمین بازی عمل کنند. برای ایجاد سایه می توان از گونه هایی با بافت متراکم استفاده کرد.

یکی دیگر از دسته فعالیتهای روزمره مربوط به غذا است. چیزی که در بیرون تنوع دلپذیر، نو و جدیدی ارائه می کند فضای بیرونی می تواند یک یا چندین مکان مناسب برای پیک نیک داشته باشد و سوال دیگری که مطرح می باشد این است که غذا به محل برده شود یا روی آتش آماده شود. البته نظارت کامل امری ضروری است اما کودکان نیز هنگام استفاده از باربیکیو احتیاط لازم را به عمل می آورند. نویسندگان معتقدندبرای کودکان شهری که کمتر در معرض آتش قرار می گیرند یک تجربه کنترل شده در پیش دبستانی بدون ایجاد ترس می تواند درکی از احتمالات و خطرات آتش را برای کودکان به وجود آورد.

 عملا فرصت های بیشماری برای یادگیری سازمان یافته در فضای بیرونی وجود دارد. برای مثال می توان گیاهان باغ را نامگذاری کرد و رشد آنها را مورد مطالعه قرار داد. حشرات، حلزون ها و کرم ها را می توان مشاهده کرد. می توان فصل برداشت، میوه ها و سبزیجات را چید و آنها را برش زد تا ساختار و دانه های آن بررسی شود و در آخر آنها راخورد. از وسایلی مانند ساعت آفتابی، دماسنج، بادنما و هرنوع وسیله خورشیدی و باران سنج می توان استفاده کرد تا مفاهیمی همچون زمان، فصل و آب و هوا را آموزش داد.

فعالیت دیگری که باید بخشی از طرح باشد این است که کودکان هم دربخشی از استفاده عادی و نگهداری فضای خارجی کمک کنند و حتی مسئولیت اموری را نیز بپذیرند. کودکان می توانند ازطریق شرکت در نگهداری محیط مهارت هایی را کسب کنند و عزت نفس خود را افزایش دهند. به طور مثال، باغ ها می توانند به گونه ای طراحی شوند که کودکان بتوانند به راحتی گیاهان را آبیاری کنند یا با نظارت سبزیجات را بچینند.

بهتر است دسترسی به باغ توسط یک در بزرگ محدود شود. ولی اگر به کودکان اجازه کار و همکاری داده شود، مسیرها باید به اندازه کافی پهن باشند تا از لگدمال کردن تصادفی گیاهان جلوگیری شود و کناره های اطراف باغچه ها باید نواحی مناسب برای پاگذاشتن را تعیین کند. یک شیر آب و آب پاش می تواند دراطراف منطقه باغچه فراهم باشد؛ جایی که اگر شیر آب برای مدت طولانی بازماند، کرت ها پر از آب نشود. همچنین می تواند باعث همکاری و مشارکت شود، یک کودک شیر آب را باز می کند در حالی که دیگری ماهرانه سطل را پر می کند.

جانوران نیز می توانند فرصتی برای مشارکت کودکان ایجاد کنند. کودکان می توانند ظرف آب و غذای حیوانات را پرکنند، کاه یا دیگر مواد لانه سازی و جای خواب حیوانات می تواند تعویض شود.

در مواردی می توانند حیوانات را تمیز کنند، یا تعلیم دهند. همچنین ممکن است فرصت هایی برای جارو کردن و شستشوی سطوح کثیف برای کودکان وجود داشته باشد. درواقع هرگاه یک امر عادی باطرح و نقشه پیوند داده شود، باید تلاش کرد تا از آن برای ایجاد فرصت هایی برای مشارکت کودکان استفاده کرد، خواه  این شامل یک پله یا نیمکت باشد یا تدارک چیزی در دسترس کودک یا در سطح دید وی.

فرصت هایی برای بالا رفتن، تاب خوردن و سرخوردن ایجاد کنید

کودکان خصوصا از فعالیت های حرکتی سخت که در فضای خارجی امکان پذیر است، لذت می برند. تعدادی از طراحان برای ایجاد روش هایی که برای اینگونه فعالیت ها خوشایندتر باشد و همچنین برای تامین وسایل بازی با بودجه کاملا محدود در اوایل دهه 1970 استفاده از تیرک، قرقره های کابلی و لاستیک های کهنه و از این قبیل را به طور آزمایشی اغاز کردند. ثابت شد که خیلی از این وسایل بازی موقتی هیجان انگیز است، مخصوصا اگر بعضی از مصالح ساختمانی نیز موجود باشد یا این که سازه و بنا به طرقی قابل تغییر باشد. از اوائل سال های 1970، چندین کارخانه قطعاتی را به بازار عرضه کردند که برای ایجاد سازه های متنوع بزرگ یا مطابق خصوصیات خاصی که متقاضی می خواست طراحی شده بود.

 در تجهیز یک  فضای کودک با فرصت هایی برای بالا رفتن، تاب خوردن و سرخوردن، در نظر گرفتن مواردی از قبیل بافت چوب، فرصت تاب بازی گروهی با لاستیک هایی که به طور افقی آویزان شده اند، محبوبیت فراوان ماشین و چالش های پل های معلق، حائز اهمیت است. از طرف دیگر، استفاده دائمی کودکان از تاب های سنتی و محبوبیت قابل ملاحظه چرخ و فلک دستی را باید خاطرنشان کرد. به جای کاربرد یک سبک یا سیستم خاص، بهتر است که امکانات، برنامه و محل را بررسی کنید. سپس مطابق آن در مورد تجهیزات برنامه ریزی کنید. نکاتی که باید در نظر گرفت عبارتند از:

• تاب باید از تسمه و لاستیک ساخته شده باشد، جراحت های سخت پیامد صندلی های فلزی و چوبی است.
• یک تخته سرسره بسیار پهن و عریض می تواند همزمان بیشتر از یک کودک را هنگام سرخوردن در خود جای دهد. همچنین فرصت هایی برای بالا آمدن و پایین رفتن، قل دادن اشیاء و از این قبیل ایجاد می کند.
•  کودکان می توانند از کنده درخت، تخت سنگ ها، تور ها و نردبان بالا روند، چیزهایی که آنها را در درجات مختلف به چالش می کشاند.
• سازه ها می توانند اجزاء جدا شدنی داشته باشند که هر از گاهی برای ایجاد علاقه، تنوع و هیجان تعویض شوند.

ایمنی وسایل زمین بازی را تضمین کنید

یکی از مهم ترین فرصت هایی که وسایل بازی ایجاد می کنند چالش و مبارزه یا چیزی که کودکان به عنوان خطر پذیری درک می کنند. وجه تمایز مهمی که طراحان و مسئولان مرکز نگهداری باید در نظر گیرند بین ریسک، خطرپذیری، چالش و خطر واقعی است. زمین بازی هیچ گاه نباید شرایط پرخطر و مخاطره¬آمیز داشته و یا به صورت بالقوه باعث جراحات و صدمات غیر منتظره باشد. واضح است که هیچ فضای بازی کاملا ایمن و بدون خطر نیست. آرنج های خراشیده و زانو های کبود، بخشی از بزرگ شدن و همچنین بخشی از نوع مطلوب خطر پذیری است که باعث رشد می شود.

می توان از طریق یک سری وسایل بازی که نیاز به حفظ تعادل دارند، چالش ایجاد کرد یا وسایلی که گوش داخلی را تحریک می کنند از قبیل تاب های لاستیکی، سطوح شیب دار (بالا رونده)، پل ها، ریل های باریک یا دیوارها؛ وسایلی که نیاز به مشارکت (هماهنگی) و قدرت تشخیص دارنداز قبیل نردبان های افقی، کنده های درخت، بالارونده ها، تونل ها، سرسره های نرده ای؛ و وسایلی که قدرت و نیروی قسمت بالای بدن را تحریک می کند از قبیل حلقه ها، میله های چرخشی، طناب هایی برای تاب بازی، درخت هایی که بشود از آن بالا رفت و میله یا نرده افقی. به هر حال امکان صدمه و جراحت جدی در صورت طراحی ضعیف، نصب نادرست یا سطح نامناسب زیر وسایل بازی در بسیاری موارد وجود دارد.

مصالح سست و بدون انسجام از قبیل ماسه، شن ریزه درشت و خاک برگ اگر به خوبی نگهداری شود و به مقدار مناسب باشد، برای پوشش سطوح زیرین وسایل بازی مناسب و استاندارد است. از تمام این ها، ماسه تا کنون بیشترین ارزش بازی را داشته است. سطوح سفت و سخت، آسفالت و بتون پر خطر هستند. متاسفانه، یافتن یک سطح مناسب زیر وسایل و تجهیزات بازی نامتعارف و بسیار کمیاب است.

دیگر مسائل ایمنی، شامل طراحی خود تجهیزات و وسایل می شود.مسائل ایمنی شامل گیر کردن انگشت ها و سر، بیرون زدگی های خطرناک، گوشه و کناره های تیز و برنده و مناطق پر ازدحام و پرفشار می شود. تجهیزات بعد از نصب هم باید مرتبا رسیدگی شوند و مورد بازدید بازدید قرار گیرند تا ایرادی نداشته باشند. این موارد سبب شده است که تامین تجهیزات بازی برای کودکان بسیار پر هزینه باشد، هم به دلیل نیاز به همکاری حرفه ای و هم هزینه های مواد و مصالح کف پوش ها و سطوح.

عناصر جدا و آزاد را راه اندازی کنید

کودکان به بازی های پیچیده ای که امکان دست کاری و خلاقیت را ایجاد می کنند عکس العمل بهتری نشان داده و در مدت زمان بیشتری خود را مشغول نگه می دارند. بر همین اساس کودکان باید تعداد کافی از قسمت های جدا و آزاد و قابل دستکاری داشته باشند. برای طراح احتمالاً تامین و فراهم آوری مصالح ساختمانی بزرگ تر، راحت تر خواهد بود تا تامین وسایلی که انواع گوناگون بازی های تخیلی را ایجاد و حمایت می کنند. مصالح ساختمانی ممکن است جایی را اشغال کند که کودکان با نظارت بر بزرگسالان می توانند واقعاً چکش بزنند، اره کنند یا می توانند به انباری از تخته، جعبه، بشکه و از این قبیل محدود شود که کودکان بتوانند در بازی هایشان از آنها استفاده کنند.

 با اسباب بازی های چرخ دار لذت کودکان را بیشتر کنید

کودکان بزرگ تر از راندن سه چرخه و اسکیت بازی لذت می برند، پس به یک محل سنگ فرش شده با مسیری نیاز دارند که بتوانند بدون به خطر انداختن دیگران یا محتل کردن بازی های آرام تر این کار را انجام دهند. کودکان کوچک تر هم اسباب بازی های راندنی بدون پدال را دوست دارند و کودکان در تمامی سنین سواری دادن به یکدیگر در گاری ها را دوست دارند. منطقه مربوط به اسباب بازی چرخ دار باید احتمال تصادفاتی که به دلیل ترافیک ایجاد می شوند را به حداقل برساند. بر همین اساس، یک مسیر خاص نسبت به یک محل باز و بزرگ بسیار موثرتر است. از پیچ هایی با زاویه 90 درجه، از آنجایی که اغلب منجر به منحرف شدن از مسیر می شود باید اجتناب کرد. مسیرهای با پوشش سخت برای اسباب بازی چرخ دار باید دو طرفه باشند و به عرضی حدود 150 سانتیمتر نیاز دارند.

آب آشامیدنی و غیر آشامیدنی را جدا کنید 

کودکان در هنگام بازی در فضای باز می توانند کاملاً نافرمان و سرکش باشند و اغلب به زمین افتاده و به طور غیر عمد به خودشان آسیب می رسانند. نیازهای بهداشتی از جمله دلایلی است که موجب شده فواره های نزدیک به فضای بازی قابل شرب باشند. بنابراین در صورت استفاده از جلوه های آبی غیرقابل آشامیدن، باید دسترسی و تماس کودکان با آنها مورد توجه قرار گیرد. اگر چه راهنمایی ها برای سلامت آب در منابع عمومی از شهر به شهر و کشور به کشوری دیگر متفاوت است، اما معماران منظر بدون توجه به موقعیت جغرافیایی، ملزم به پیروی از آنها هستند. باید توجه داشت که حتی اگر فضای عمومی دارای جلوه های آبی برای کودکان طراحی نشده باشد، اما باز هم کودکان جذب آن خواهند شد. ممکن است این فضا تبدیل به یک استخر شنا شود، بنابراین از کاربران فضا مطمئن شوید.

جمع بندی

امروزه با زندگی ماشینی و آپارتمان نشینی و دور شدن کودکان از محیط های طبیعی، محدودیتهای بسیاری برای بازی، تحرک، دسترسی، امنیت و خلاقیت آنان ایجاد شده است. رواج بازی های کامپیوتری بین بیشتر کودکان امروز، این مساله موکد و لزوم راه حل ¬های شهرسازان و معماران منظر را برای اختصاص فضای مناسب برای این قشر سنی ایجاب می کند. بازی در فضای باز، سیستم ایمنی کودکان را بهبود بخشیده، فعالیت جسمانی آنان را ارتقاء داده، تخیل و خلاقیتشان را برانگیخته و از همه مهمتر، هنگام بازی که تمام حواسشان را به کار می گیرند، به آنان حس سرزندگی و نشاط می بخشد. از عمده این مزایا میتوان به تقویت تفکر و مهارتها و تاکید بر احترام به طبیعت و جانداران اشاره کرد. در این راستا در این مطلب، برخی از مسایلی که باید در طراحی این فضاها در نظر گرفته شود بررسی شده است.

منابع
Forest, IL (playground equimpment catalogs, 1990)
Johnson, Laura, Joel shake and Karen oster (out of the cellar and into the parlour, 1980)
Phyfe Perkins, Elizabeth (the preschool setting and childrens behavior, 1982)
Moor, Gary (child care facilities and equipment 1982)
Kritchevsky, Sybil and Elizabeth Prescott (planning envirement for young children, 1969)
Field, kellia (outdoor environment for child care center at the presidio of San Francisco, 1987)
راهنمای طراحی فضاهای باز عمومی (نغمه مفیدی نژاد، 1394)

برچسب ها :