درکی عمیق تر از معماری با استفاده از نور طبیعی

نور روز در معماری (daylighting)

نور روز طبیعی یا همان نور مستقیم خورشید است که اشعه ماوراء بنفش آن فیلتر شده و استفاده آن در ساختمان به منظور کاهش استفاده از لامپ های الکتریکی و صرفه جویی در انرژی است.

با ارائه یک پیوند مستقیم به الگوهای دینامیکی و پویا در نورپردازی فضای باز، نور روزانه به ایجاد یک «محیط بصری محرک و سازنده»برای ساکنین کمک می کند. درحالی که هزینه های کل ساختمان را به یک سوم کاهش می دهد.

یک سیستم نور دهی از دیافراگم (پنجره سقفی) به همراه پنجره ای برای کنترل سطح تابش نور پاسخ دهنده نور روزانه برای یک ساختمان است. هنگامی که در محیط نورکافی وجود داشته باشد که تنها منبع آن نور طبیعی باشد، این سیستم توانایی کاهش استفاده از نور «الکتریکی یا مصنوعی» را دارد.

علاوه بر این محل قرارگیری در و پنجره در یک ساختمان باید به گونه ای طراحی شود تا از ورود مستقیم نور خورشید به سطوح داخلی بنا و همچنین سیستم بصری ساکنان اجتناب کند. به همین ترتیب، فضای مورد نظر بهتر است دارای پرده و شیدر (سایبان) نیز باشد.

اجرای نور روز در یک پروژه فراتر از فهرست اجرایی است که باید جمع آوریو نصبشوند. نور روز نیاز به یک رویکرد در طراحی ساختمان دارد مانند رویکردی استفاده یکپارچه از نور روز در فرم ساختمان، محل قرارگیری، شرایط اقلیمی، اجزای ساختمانی (مانند پنجره و...)که در  کنترل روشنایی و معیارهای طراحی تاثیرگذار می باشند.

دانش طراحی نور طبیعی و چگونگی مدیریت تابش کافی آن به فضای سکونت و نحوه انجام این کار بدون هیچ گونه عوارض جانبی و نامطلوب است. در این نوع طراحی پنجره ها می توانند علاوه بر نوردهی، سبب افزایش حرارت و یا از دست دادن آن در محیط و کاهش کنترل تغییرات نوردهی بشوند. به طور مثال «به عنوان طرح ایده آل در زمینه نوردهی می توان به استفاده از دستگاه سایه اندازی برای کاهش کنتراست تابش در فضای کاربردی اشاره کرد.»

علاوه بر این اندازه پنجره، فاصله آن، انتخاب نوع شیشه و محل پارتیشن های داخلی نیز باید مورد بررسی قرار گیرد. سیستم نوردهی روزانه شامل سیستم های که دارای فناوری(تکنولوژی)در معماری می باشند است. اما باید گفت تمامی این اجزا برای هر سیستم نوردهی بصورت جداگانه نیاز به طراحی نیست. زیرا بیشتر موارد به طور معمول وجود دارد:

- تاثیر نور روز در بهینه سازی عملکرد ساختمان

- نسبت پاسخ دهی آب و هوایی پنجره به مساحت دیوار

- شیشه های مقاوم در برابر جریانات آب و هوایی(دوجداره)

- طراحی بازشوها برای بهینه سازی نور طبیعی

- پنجره های سقفی

- دستگا های تغییر مسیر نور

- دستگاه های سایه انداز خورشیدی

- کنترل نورهای الکتریکی به منظور بهینه سازی نور طبیعی

- و...

در صورت امکان ساختمان باید به گونه ای طراحی شود که امکان بهره مندی از نور طبیعی را داشته باشد. که این امر فقط برای پروژه های ساختمانی جدید میسر است و در بازسازی کاربردی ندارد. با توجه به ویژگی های پروژه لازم است جداره «شمالی و جنوبی» ساختمان را به حداکثر وجداره غربی و شرقی را به حداقل رساند.

جهت جنوب به شمال بهترین جهت برای استفاده از نور طبیعی است و بهترین شرایط را برای ایجاد نور طبیعی داخل ساختمان را محیا می نماید، برای گرم کردن در زمستان و سرد کردن در تابستان، لازم است نمای اصلی ساختمان به طرف جنوب قرار داده شود.

همچنین زاویه انحراف از جنوب به علت بهترین دسترسی خورشیدی و سهولت کنترل در هر جهت نباید بیش از 15درجه باشد. از میان تمام جهات، دیوارهای جنوبی مناسب ترین جهت برای استقرار ساختمان می باشند زیرا کمترین میزان انرژی را در مواقع گرم و بیشترین مقدار را در مواقع سرد دریافت می کند.

نور طبیعی، نگاهی به نحوه نور اتاق‌ها با توجه به جهت قرارگرفتن‌شان در عرض و طول جغرافیایی

اتاق‌های رو به شمال: «این اتاق‌ها سرد هستند، نور زننده‌ای دارند و نور مستقیم خورشید به آنها نمی‌تابد. هنرمندان نقاش معمولاً اتاق کار خود را رو به شمال انتخاب می‌کنند تا در نور آن، بهتر بتوانند رنگ‌ها و طیف‌های مختلف را تشخیص بدهند«.
اتاق‌های رو به شرق: «اولین اتاق‌هایی که با طلوع خورشید روشن می‌شوند، اتاق‌های رو به شرق هستند اما بعد از گذشت چند ساعت از زمان طلوع، سایه‌ای بلند و طولانی‌مدت بر این اتاق‌ها سایه می‌افکند و طی روز دیگر خبری از نور خورشید در این اتاق‌ها نیست. بهتر است برای تعدیل‌ نور شدید و خیره‌کننده آفتاب در زمان طلوع، در این اتاق‌ها از نور مصنوعی استفاده شود. با این کار می‌توان در اواسط روز نیز تا حد ممکن، نور طبیعی روز را به نوعی در این اتاق‌ها ایجاد کرد. این تمهید برای اتاق‌های رو به شمال هم کارآیی دارد«.
اتاق‌های رو به جنوب: «نور و گرمای خورشید در تمام مدت روز در این اتاق‌ها وجود دارد؛ البته ممکن است طی روز و در فصل‌های مختلف، کیفیت و میزان آن اندکی تغییر کند. بهتر است آشپزخانه، اتاق نشیمن و هر جایی که معمولا مدت زمان زیادی را طی روز در آنجا می‌گذرانید، رو به جنوب باشد«.
اتاق‌های رو به غرب: «در گرم‌ترین ساعات روز، نور خورشید به این اتاق‌ها می‌تابد و زمانی که نور شدید است، چشم را آزار می‌دهد. بعدازظهرها در این اتاق‌ها سایه می‌افتد و نور خورشید، ملایم‌تر می‌شود«.

وقتی ساختمان در جهت گیری درست قرار گرفت گام بعدی توجه به نسبت پاسخ دهی آب و هوایی پنجره به مساحت دیوار ها و فضاهای شخصی است.

منبع:www.wbdg.org

برچسب ها :