آفرینش فرم در معماری منظر

اجزاء بنیادین در طراحی:

در این تحلیل، اجزا بنیادی طراحی را در قالب ۱۰ جزء متمایز مشخص کرده ایم، ۷ جزء نخست عمدتا بصری اند. این ۷ جزء نقطه، خط، صفحه، فرم، حرکت، رنگ، و بافت هستند.

نقطه: نقطه ی ساده مکانی ست در فضا که جهت و بعد ندارد.

خط: وقتی که نقطه را جا به جا کنیم یا حرکت دهیم، خطی یک بعدی به دست می آید.

صفحه: وقتی که خطی را جا به جا کنیم یک صفحه یا سطحی دو بعدی به دست می اید که هنوز از ضخامت برخوردار نیست. ترکیب بندی این سطح، شکلی آن را به وجود می آورد.

فرم: نتیجه ی جا به جایی صفحه، فرمی سه بعدی است. فرم را می توان جسمی فضایی و یا فضای محاط با صفحات در نظر گرفت. مانند اتاقی که فرمش را از دیوار، سقف، و کف به دست می آورد. فرم در فضای بیرونی ماحصل صفحات قائم، افقی، و تاب دار اشیایی است که فضا را احاطه کرده اند. این صفحات را در فضای بیرونی کاملاً و یا تا حدی سر باز طراحی می کنند تا نور، هوا، باران، و دیگر عوامل طبیعی بتواند به درون فضا نفوذ کنند.

حرکت: با جا به جایی یک فرم سه بعدی به حرکت می رسیم و بعد چهارم یعنی زمان که یکی از اجزاء طراحی است، به وجود می آید. با این همه حرکت را در اینجا باید در ارتباط با بیننده در نظر گرفت. هنگامی که در فضا حرکت می کنیم، به نظر می رسد اشیا از مقابل هم می گذرند، کوچک و بزرگ می شوند، به چشم می آیند و ازدیدرس دورمی شوند، جزئیاتشان تغییر می کند و از این قبیل. در طراحی فضایی بیرونی درک حالات بیننده ی در حال حرکت مهم تر از درک حالات اشیاء متحرکی است که به چشم بیننده ی ثابت می آیند.

رنگ: همه ی سطوح مقداری رنگ طبیعی منحصر به خود دارند که از بازتاب طول موج های متفاوت نور به وجود می آیند.

بافت: سطح که خود در نتیجه ی وجود نقاط و خطوط تکراری به وجود می آید، الگوهایی می سازد که از لحاظ بصری نسبتاً زمخت،یا ظریف هستند و به هنگام لمس بافت، احساس می شود. بافت ها نیز از تکرار لبه های چندین فرم و یا جا به جایی ناگهانی نور و بازتاببه بوجود می آیند.

سه جز باقی مانده مربوط به حس های غیر بصری است.

صوت - ادراک شنوایی: صداها که تاثیری ژرفی بر چگونگی درک ما از فضا دارند می توانند بلندی کوتاه، طبیعی یا مصنوعی، خوشایند یا گوش خراش، و نظایر این ها باشد.

بو- ادراک بویایی: در طراحی منظر رایحه ی گل ها، برگ ها یا برگهای سوزنی اغلب حس بویایی ما را تحریک می کنند. اما دامنه ادارک ما از بوهای خوشایند و ناخوشایند بسیار وسیع است.

لمسی - ادراک لمسی جنبشی: از طریق تماس پوستی به حس متفاوتی می رسیم. گرمی و سردی، نرمی و زبری، تیزی و کندی، نرمی و سختی، تری و خشکی، چسبناکی، انعطاف پذیری، و نظایر اینها از جمله ی  احساس های یاد شده هستند.

استفاده ی درست از این اجزا در طراحی، فرصت های فراوانی در اختیار طراح می گذارد. طراح با به کار بردن فرم های خلاقانه، موقعیت های منحصر به فردی برای هر سایت و هر مشتری فراهم می کند.

در اینجا، فرمهای گوناگون و نیز فرآیندی را که از طرح مفهومی به دست می آید، مورد مطالعه قرار می دهیم. فرم هایی که در اینجا مورد بحث قرار می گیرند، مرسوم ترین و کارا ترین فرم ها در طراحی هستند. اما این فرم ها به هیچ عنوان تنها گزینه های موجود نیستند. آنها صرفاً مبنایی هستند که از طریق ابتکار فردی طراح تعمیم می یابند.

فرآیند شکل گیری فرم از دو شیوه ی فکری کاملاً متفاوت کمک می گیرد. اول بر پایه ی منطق و فرم های هندسی ای که درون مایه ی اصلی هستند استوار است. مولفه ها، همبستگی ها و روابط، از قانون مطلق نظم ذاتی، که در ریاضیات اشکال متفاوت هندسی وجود دارند،پیروی میکنند.

اما به نظر احساس گرایان صرف، هندسه در واقع ملال آور، کسل کننده، زشت، و سخت جلوه می کند. خط مشی فکری اینان آن است که معنا را به طراحی وارد کنند. آنان این کار را به روشی شهودی تر و غیر منطقی تر و با به کار بردن فرم های طبیعت گرایانه انجام می دهند. فرم ها ممکن است درهم، بی معنی، شگفت، و تصادفی به نظربرسند، اما به احتمال زیاد از نگاه کاربر لذت جو و ماجراجو، جذابیت بیشتری خواهد داشت.

هر دو خط مشی ساختار ذاتی دارند و لازم نیست تنها از جنبه ی ساختاری از هم متمایز گردند.

فرم های هندسی:

تکرار در حقیقت یکی از قواعد مفید در سازماندهی ست. اگر فرم های ساده ای را که از هندسه و ریاضی مشتق شده اند به شکلی نظام مند تکرار کنیم، فرم کلی حاصل، از وحدت و یکپارچگی بالایی برخوردار خواهد بود. با ایجاد تغییر در اندازه و جا می توان حتی از ابتدایی ترین شکل ها نیز فرمهایی متنوع و جالب به دست آورد.

مربع،مثلث و دایره

هرکدام ازاین فرم های اولیه، زیر تم های فرعی به دست می آیند: از مربع تم مستطیل 90 درجه که خود شکل مستقلی است، ازمثلث تم هایی با زاویه 45 تا 90 و 30 تا 60 درجه، از دایره گونه های مختلف اشکال دایره وار.

در بخش بعدی این تم ها را به تفصیل شرح خواهیم داد...

منبع:

بر گرفته از کتاب مفهوم تا فرم در طراحی منظر نوشته: Grant W.Reid,ASLA

تحریریه آب و خاک سازان،محمدلطفی،شیراز

برچسب ها :