تاکید بر راهکارهای اجرایی و نورپردازی همه جزییات شهری

در این مطلب می خوانید:

عناصر فضاهای شهری

راهکارهای اجرایی نورپردازی عناصر فضاهای شهری

شهرها و فضاهای شهری در بخش های مختلف خود، از اجزا و عناصر مختلف تشکیل شده اند، که هر کدام از اهمیت بالایی برخوردارند و با وجود اینکه عناصر شهری عمدتاً در سطوح میانی و خرد منظر شهری مطرح می شوند، اما تأثیر بسیار زیادی بر منظر شهریو شهرها حتی در سطح کلان نیز دارند. بر این اساس بایستی در ساعات شب نیز به این عناصر پرداخته شود و به نحو مطلوبی نورپردازی گردند که باعث ایجاد فضاهای خوانا، سرزنده و جذاب در شب شوند. آنچه که در این میان از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد این است که در نورپردازی این عناصر به چه مواردی باید توجه شود؟ بر این اساس در بخش پایانی راهکارهای اجرایی و کاربردی با هدف ارتقای کیفیت نورپردازی اجزا و عناصر شهری به منظور ایجاد فضاها و مناظر شهری مطلوب در شب ارائه می شود.
 

عناصر فضاهای شهری

شاخص ترین و عمده ترین بخش های یک فضای شهری مربوط به عناصر آن است، این عناصر در بخش های مختلف فضاهای شهری مستفر شده اند، که شامل عناصر کالبدی شکل دهنده به کف، بدنه، مبلمان شهری و حتی عناصر گیاهی می شوند. این موارد علاوه بر این که از عناصر فضاهای شهری محسوب می شوند بلکه از اجزای اصلی هر فضای شهری محسوب می‌شود که نقش بسیار مهم و اساسی در تشخص فضا ایفا می ‌نماید، به عبارت دیگر این عناصر می توانند باعث ایجاد تمایز در محیط شوند. در ادامه به بررسی عناصر کالبدی حائز اهمیت و شکل دهنده به اجزای فضاهای شهری پرداخته می شود.

عناصر کف:

کف عموماً سطح افقی است که محل حرکت عابران پیاده و سواره را فراهم می نماید. کف در فضاهای شهری توسط بدنه ها محصور شده است. این عنصر از مواد مختلف و مصالح گوناگون ساخته شده که بسته به نوع مصالح از رنگ، بافت و جنس مختلف تشکیل شده است. از آنجایی که کف محل قرارگیری، اتصالات مبلمان و اثاثیه ی شهری و پوشش گیاهی است، تأثیر بسیار زیادی بر شخصیت کلیت فضاهای شهری دارد، بنابراین از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. همچنین توجه به کف و ساماندهی وضعیت آن ها نقش بسزایی در زیباسازی فضاهای شهری دارد.

عناصر بدنه:

فضاهای شهری از بدنه ها که سطوح بسته و احجامی از بناها می باشد تشکیل شده اند. بدنه ها یا نماها ترکیبی از اجزا و عناصری شامل عناصر ارتباط درون و بیرون مثل بازشوها، پنجره، درب و ... هستند. از لحاظ موقعیت قرارگیری اگر بدنه به یک معبر ختم شود، نبش و اگر به بدنه ی دیگری یا زاویه برخورد کند، کنج ایجاد می شود. نبش ها و کنج ها نیز از بخش های مهم فضاهای شهری هستند، به خصوص در ساعات تاریکی هوا باید به طور مطلوب نورپردازی شوند.
یکی از مهم ترین بدنه های شهری، نمای ساختمان ها است؛ نمای ساختمان ها نیز از عناصر الحاقی نظیر تابلوهای تبلیغاتی، چراغ های روشنایی و نورپردازی و ... تشکیل شده اند. بدنه ها در بخش های مختلف از مصالح و مواد گوناگون تشکیل شده اند که آن ها را از هم متمایز می نماید و یا باعث ایجاد ریتم در فضاهای شهری می شود.
بدنه ها که از یک طرف محدود به زمین و آسمان و از طرف دیگر محدود به ساختمان یا معابر مجاور می باشند، تأثیر بسیار زیادی در ادراک افراد دارند که از خطوط شاخص خط آسمان (فصل مشترک سطح بدنه با آسمان)، خط زمین در نما و خط بنا در پلان (محل برخورد جداره با کف مسیر) و در سطح نما از خطوط مختلف افقی، عمودی و یا مایل تشکیل شده اند.

عناصر مبلمان شهری:

مبلمان های شهری انواع متعددی در فضاهای شهری دارند، که کاربردهای مختلفی نیز دارند. از مبلمان ها در بخش های مختلف فضاهای شهری متناسب با نیازهای افراد و شرایط آن مکان استفاده می شود، بنابراین در یک فضای شهری طیف وسیعی از مبلمان ها مشاهده می شود. آن مواردی که میان کلیه ی مبلمان های شهری مشترک است، اندازه، ابعاد، شکل، رنگ، بافت، ساختار، تناسبات، اتصالات، مصالح، مکان قرارگیری و شیوه ی ساخت را شامل می شود.

عناصر گیاهی:

از عناصر اصلی مستقر در فضاهای شهری عناصر گیاهی هستند که شامل درختان، درختچه ها، و بوته ها، گل ها، گیاهان، باغچه، چمن، پرچین ها و عناصری از این قبیل هستند. بهره گیری از ویژگی ها و پتانسیل های این عناصر طبیعی می تواند باعث ایجاد فضاهای شهری شاخص و منحصر به فرد شود. این عناصر با توجه به اینکه تأثیر بسیار زیادی در ایجاد مناظر شهری جذاب، مطلوب و لطیف دارند، از اهمیت بالایی برخوردار هستند. جذابیت این عناصر تا حدی است که در فضاهای شهری به شکل های مختلف و متنوع و یا در ترکیب با عناصر مصنوع از آن ها استفاده می شود، مانند گلجای ها.

نتیجه گیری

عناصر و اجزای فضاهای شهری از بخش های قابل اهمیت در شهرها محسوب می شوند. به منظور استفاده ی بهینه از این عناصر در ساعات شب، بایستی به طور مطلوب نورپردازی شوند، چرا که این عناصر از قابلیت های بالایی برای نورپردازی برخوردارند  و باعث ایجاد مناظر شهری شاخص و منحصر به فرد می شوند. همچنین مکان مناسبی برای نصب تجهیزات نورپردازی حتی نورپردازی های موقت محسوب می شوند. بر این اساس در نورپردازی فضاهای شهری، اجزا و عناصر فضاهای شهری از اهداف اصلی نورپردازی محسوب می‌شوند که بایستی توسط نورپردازان و طراحان نورپردازی مورد توجه قرار بگیرند.
در پایان می توان چنین نتیجه گیری نمود آنچه که در این خصوص از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، هماهنگی نورپردازی عناصر و اجزای فضاهای شهری و برقراری ارتباط میان عناصر شهری در کلیت منظر شهری است، به بیان بهتر توجه به این عناصر به عنوان جزئی از کلیت شهر است. بنابراین نورپردازی عناصر شهری بایستی منطبق و متناسب با شخصیت و کلیت فضا صورت گیرد.

راهکارهای اجرایی نورپردازی عناصر فضاهای شهری

در نهایت راهکارهای اجرایی و کاربردی به منظور ارتقاء کیفیت نورپردازی عناصر فضاهای شهری در راستای ایجاد تصویر مطلوب از منظر شبانه ی شهردر ابعاد مختلف ارائه می شود:

عناصر کف:

1. نمایان بخش های تغییر جهت در مسیرهای مختلف از طریق نورپردازی کف
2. بهره گیری از روش های متنوع در نورپردازی کف متناسب با مصالح مختلف در کف
3. تأکید بر نورپردازی مسیرهای پیچ دار، سرازیری ها و سربالایی ها از طریق نورپردازی کف
4. ایجاد مسیر منسجم به خصوص در پیاده راه ها و پیاده رو ها از طریق نورپردازی در بخش کف
5. ایجاد تنوع در نورپردازی کف در بخش های مختلف پیاده راه ها و یا مسیرهای عبور دوچرخه

عناصر بدنه:

1. تأکید بر نورپردازی جداره ها و بدنه های تقاطع ها، ورودی خیابان، ورودی ساختمان های شاخص
2. پنهان نمودن تجهیزات نورپردازی در بدنه ها از دید عموم به خصوص در نماهای تاریخی
3. نورپردازی دیواره های شیب دار در اطراف بزرگ راه ها و اتوبان های شهری
4. تأکید بر نورپردازی بدنه ها و جداره های همراه با نقاشی دیواری

عناصر مبلمان شهری:

1. بهره گیری از عناصر مبلمان شهری در نورپردازی های مراسم و مناسبت های خاص
2. شاخص سازی بخش هایی از مبلمان های شهری که مورد استفاده قرار می گیرند (به عنوان مثال محل نشستن در نیمکت ها)
3. نمایان ساختن جزئیات متنوع و بخش های قابل اهمیت در مبلمان های شهری
4. بهره گیری از نورپردازی های جذاب متناسب با ویژگی های مبلمان های شهری (به عنوان مثال نورهای رنگی در نورپردازی آب نماها)  
5.  پنهان نمودن منابع نوری از دید عموم (تا حد امکان)

عناصر گیاهی:

1. انعطاف داشتن طرح های نورپردازی در نورپردازی گیاهان و درختچه ها
2. بهره گیری از رنگ های نوری متناسب با ویژگی های گیاهان  
3. برجسته سازی عناصر طبیعی (پوشش گیاهی، درختان، گل ها و ...) به خصوص عناصر مربوط به اقلیم شهر و منطقه
4. توجه به رنگ و قابلیت بازتابی شاخ و برگ ها در نورپردازی عناصر طبیعی
5. مکان یابی دقیق تجهیزات نورپردازی به گونه ای که به عناصر گیاهی آسیب نرساند
6. قرارگیری منابع نورپردازی متناسب با فرم شاخ و برگ درختان
7. در نظر گرفتن خصوصیات و ویژگی های گیاهان در نورپردازی آن ها

منابع:

1.    پاکزاد، جهانشاه، سوری، الهام،1391، "راهنمای نورپردازی مکان های شهری"، انتشارات آرمانشهر، چاپ اول.
2.    پاکزاد، جهانشاه، 1384، "راهنمای طراحی فضاهای شهری ایران"، شرکت طرح و نشر پیام سیما، وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت شهرسازی و معماری، تهران.
3.    علوی طبری، هدی، 1390، " نگاهی به برخی ملاحظات در نورپردازی"، تفکر معماری، شماره 24.
4.    علوی طبری، هدی، 1389، "نورپردازی در معماری منظر"، انتشارات شهیدی، چاپ اول، تهران.

تحریریه آب و خاک سازان،محمدلطفی،شیراز

برچسب ها :